BAE Systems to jeden z najpotężniejszych koncernów zbrojeniowych świata. Jego historia jest wyjątkowo krótka, bo formalnie powstał dopiero w 1999 roku z połączenia British Aerospace i Marconi Electronic Systems, lecz był to jedynie ostatni etap konsolidacji brytyjskiego przemysłu zbrojeniowego, na którą składały się mariaże kilkunastu mniejszych przedsiębiorstw. Dziedzictwo BAE System obejmuje takie firmy jak: Avro, Handley Page, de Havilland, Hawker Siddeley, Vickers-Armstrong czy British Aircraft Corporation. W ramach dbania o własną historię koncern jest właścicielem zabytkowych samolotów produkowanych niegdyś przez wytwórnie dziś wchodzące w skład BAE Systems (lub współfinansuje ich utrzymanie). Oto niektóre z tych maszyn.
Royal Aircraft Factory BE.2
Pierwszy lot samolotu tego typu odbył się w 1912 roku. BE.2 stanowił podstawę Royal Flying Corps do czasu rozpoczęcia pierwszej wojny światowej. W tym czasie samoloty tego typu wykonały wiele lotów długodystansowych, a jeden z nich ustanowił w 1912 roku brytyjski rekord wysokości lotu, wynoszący 10 560 stóp. W 1914 roku BE.2 zostały jako pierwsze wysłane do Francji, a pierwszą misję bojową przeprowadziły maszyny z 4. Eskadry. BE.2 były używane głównie przez Wielką Brytanię, ale także Australię, Estonię, Grecję, Norwegię, Rosję, Południową Afrykę i Stany Zjednoczone. BE.2 został zaprojektowany i oblatany przez Geoffreya do Havillanda. Inną znaną postacią związaną z samolotem jest porucznik William Leefe Robinson z 39. Eskadry, który w BE.2c zestrzelił pierwszy wrogi samolot nad Wielką Brytanią i został za to odznaczony Krzyżem Wiktorii.
fot. Maciej Hypś, Konflikty.pl
Samolot jest prezentowany w barwach 7. Eskadry Royal Flying Corps z czasu pierwszej wojny światowej. Wiadomo, że jednym z jego pilotów był kapitan Horace Webb-Bowen. Był wykorzystywany do lotów bombowych i rozpoznawczych do jesieni 1916 roku i uczestniczył w bitwie nad Sommą.
fot. Alan Wilson, Creative Commons Attribution-Share Alike 2.0 Generic
Sopwith Camel F.1
Herbert Smith zaprojektował myśliwiec F.1 pod koniec 1916 roku. Początkowo samolot nazywał się Sopwith Biplane F.1, ale stał się znany pod przydomkiem, a później oficjalną nazwą Camel. Samolot był rozwinięciem Sopwitha Pupa, mającym lepsze osiągi i uzbrojenie. W czasie pierwszej wojny światowej Camele uzyskały 1294 zestrzelenia – więcej niż którykolwiek inny aliancki myśliwiec tego okresu. 21 kwietnia 1918 roku kapitan Arthur Roy Brown według oficjalnych raportów zestrzelił na Camelu numer B7270 barona Manfreda von Richthofena.
fot. Maciej Hypś, Konflikty.pl
Camele były używane przez ponad dwadzieścia państw. Prezentowany samolot jest repliką i nosi barwy Royal Navy Air Service. W 1975 roku samolot zagrał w filmie „Wielki Waldo Pepper” z Robertem Redfordem.
fot. Maciej Hypś, Konflikty.pl
Avro 621 Tutor
Oblatany we wrześniu 1929 roku samolot powstał jako Avro Model 621 na własne ryzyko firmy. Został pomyślany jako następca samolotu szkolnego Avro 504 i rzeczywiście wszedł w takiej roli do służby w 1933 roku, stając się podstawowym samolotem treningowym Royal Air Force okresu międzywojennego. Zbudowano 417 egzemplarzy, które służyły jeszcze w pierwszych latach drugiej wojny światowej. Poza Wielką Brytanią Tutor był używany przez Polskę, Kanadę, Chiny, Czechosłowację, Danię, Grecję, Irak, Irlandię i Południową Afrykę.
fot. Maciej Hypś, Konflikty.pl
Ten egzemplarz jest jedynym ocalałym Tutorem na świecie. Został pomalowany jak maszyna o numerze K3241, która latała w RAF College w Cranwell, a później w Central Flying School.
fot. Ronnie Macdonald, Creative Commons Attribution 2.0 Generic
Hawker Fury
Samolot został opracowany w zakładach HG Hawker Engineering założonej w 1920 roku przez Thomasa Sopwitha. Podobnie jak Tutor, Fury został oblatany w 1929 roku, a wszedł do służby dwa lata później. W 1933 roku firma zmieniła nazwę na Hawker Aircraft, a jej głównym konstruktorem był już wówczas Sydney Camm. Fury charakteryzował się doskonałymi właściwościami pilotażowymi, zwrotnością i osiągami. Był pierwszym myśliwcem przechwytującym RAF-u, który przekraczał prędkość 320 kilometrów na godzinę. Poza Wielką Brytanią Fury był używany przez Iran, Norwegię, Portugalię, Hiszpanię, Południową Afrykę i Jugosławię.
fot. Maciej Hypś, Konflikty.pl
Prezentowany egzemplarz dostarczono 43. Eskadrze RAF-u w 1935 roku. W 1940 roku został wysłany do Afryki Południowej gdzie służył w 13. Eskadrze tamtejszych sił powietrznych. W czasie jednego z lotów samolot lądował awaryjnie z powodu wyczerpania paliwa i został uszkodzony na tyle mocno, że został wycofany ze służby. W 2003 roku wrak przetransportowano do Wielkiej Brytanii i poddano restauracji. Pierwszy lot po remoncie wykonano w 2012 roku.
fot. Davide Olivati, Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 International
De Havilland DH 82 Tiger Moth
W 1920 roku Geoffrey de Havilland był już uznanym konstruktorem lotniczym i postanowił założyć własną firmę, użyczając jej nazwiska. Tiger Moth – powstały w 1931 roku w wyniku rozwoju wcześniejszych samolotów serii Moth – jest jedną z jej najbardziej znanych konstrukcji tej wytwórni. Do służby wszedł w lutym 1932 roku. Był przeznaczony do szkolenia podstawowego, ale zdarzało się wykorzystanie go w roli lekkiego bombowca. Tiger Mothy pozostały w RAF-ie do lat pięćdziesiątych, a po wycofaniu z wojska wiele egzemplarzy trafiło do lotnictwa cywilnego. Tiger Moth trafił na wyposażenie sił powietrznych trzydziestu dziewięciu państw.
fot. Maciej Hypś, Konflikty.pl
Ze względu na wielkie zapotrzebowanie Tiger Mothy produkowało kilka firm, nie tylko w Wielkiej Brytanii. Ten egzemplarz został wyprodukowany w 1944 roku przez Morris Motors. Obecnie jest prezentowany z numerem K2585 w barwach zespołu akrobacyjnego Centralnej Szkoły Lotniczej RAF-u.
fot. Alan Wilson, Creative Commons Attribution-Share Alike 2.0 Generic
Supermarine Spitfire Mk VB
Legendarny Spitfire był projektowany jako myśliwiec przechwytujący o niewielkim zasięgu, ale bardzo wysokich osiągach, pod kierownictwem Reginalda Josepha Mitchella, a po jego śmierci w 1937 roku zadanie to przejął Joe Smith. Spitfire już zawsze będzie kojarzony z bitwą o Wielką Brytanię, chociaż odegrał w niej mniejszą rolę niż Hurricane. Dzięki dopracowanej konstrukcji aerodynamicznej i silnikowi Merlin był szybszy niż większość ówczesnych samolotów. Okazał się konstrukcją bardzo uniwersalną i podatną na modernizacje – powstało kilkanaście wersji Spitfire’a. W czasie i po drugiej wojnie światowej Spitfire’y służyły w ponad trzydziestu państwach.
fot. Maciej Hypś, Konflikty.pl
Spitfire był jedynym alianckim myśliwcem produkowanym przez cały okres drugiej wojny światowej – od 1939 do 1946 roku powstało 22 500 sztuk. Ten egzemplarz przechodził renowację przez ostatnich dziesięć lat (na zdjęciu poniżej widoczny stan wiosną roku 2016) i ponownie wystartował w marcu 2018 roku. Jest pomalowany w barwy 310. (Czechosłowackiej) Eskadry Royal Air Force.
fot. Alan Wilson, Creative Commons Attribution-Share Alike 2.0 Generic
Folland Gnat T1
Gnat został zaprojektowany przez Teddy’ego Pettera w połowie lat pięćdziesiątych jako rozwinięcie Midge’a. Stworzono go jako przystępny cenowo samolot szkolny i lekki myśliwiec, jednak RAF nigdy nie wykorzystywał go na poważnie w tej drugiej roli. Jako maszyna szkolna służył w brytyjskich siłach powietrznych w latach 1962–1979, do czasu, gdy został zastąpiony przez Hawka. W 1965 roku Gnat został wybrany jako nowy samolot dla zespołu akrobacyjnego Red Arrows i pełnił tę funkcję do 1979 roku. Gnat był eksportowany do Indii, Finlandii i Jugosławii.
fot. Alan Wilson, Creative Commons Attribution-Share Alike 2.0 Generic
Dla Wielkiej Brytanii wybudowano dziewięćdziesiąt siedem Gnatów. Finlandia i Indie wykorzystywały samolot głównie w roli lekkiego myśliwca. Ponadto Indie uruchomiły u siebie produkcję licencyjną. Prezentowany samolot nosi numer XR538 i jest w malowaniu 4. Szkoły Treningu Lotniczego z Valley.
Simon Boddy, Creative Commons Attribution-Share Alike 2.0 Generic
Hawker Hunter
Hawker Hunter to kolejny projekt Sydneya Camma, który odpowiada również za Hurricane’a, Tempesta, Typhoona czy Harriera. Prace nad Hunterem rozpoczęły się w 1945 roku, a pierwszy lot odbył się 20 lipca 1951 roku. Myśliwiec wszedł do służby w 1954 roku. Połączenie silnika Rolls-Royce Avon z dopracowanym kształtem aerodynamicznym dały maszynę o bardzo dobrych osiągach, chociaż początkowo małym zasięgu. Hunter okazał się konstrukcją bardzo wszechstronną, podatną na modernizacje i dostosowanie do nowych zadań. Huntera wyeksportowano do dwudziestu państw, w tym: Belgii, Holandii, Szwajcarii, Arabii Saudyjskiej i Szwecji. W Belgii i Holandii był produkowany na licencji.
fot. Hawker Hunter Aviation Ltd
Około sześćdziesięciu Hunterów ciągle nie odeszło na emeryturę. Są wykorzystywane przez prywatne firmy oferujące usługi szkoleniowe i „agresorów”. Kilka innych znajduje się w prywatnych rękach i występuje na pokazach lotniczych. Szacuje się, że Huntery będą latały zawodowo jeszcze około dziesięciu lat. Prezentowany egzemplarz – który niedawno otrzymał nowe malowanie – jest jedną z maszyn wciąż wykorzystywanych do szkolenia w Hawker Hunter Aviation Ltd.
fot. Airwolfhound, Creative Commons Attribution-Share Alike 2.0 Generic
Zobacz też: Norweskie oldtimery
