Mało która postać z okresu II wojny światowej jest tak rozpoznawalna, jak Winston Churchill. Urzędując w bardzo trudnym okresie, zdołał zaskarbić sobie miłość i wdzięczność Brytyjczyków, przy okazji zapewniając wysokie zarobki swoim współpracownikom, opisującym walecznego premiera z cygarem. Jednym z nich był Walther H. Thompson.
Zakładanie min i wykonywanie podkopów przez wieki było najbardziej zaawansowaną, obok obsługi dział, formą walki. Do wykonywania tych niebezpiecznych prac kierowano najlepszych specjalistów w swoim fachu, tworząc na miejscu niezbędne narzędzia i procedury. Mało kto zdaje sobie sprawę, że tego typu działania podejmowano także podczas I wojny światowej, kiedy cała linia frontu zmieniła się w twierdzę wielokilometrowej długości.
Wyskoczyłem z kabiny kierowcy, pobiegłem w tamtą stronę. Żołnierze ochoczo przylgnęli do niej mówiąc: »Soldaten, Soldaten, gut, gut«„.
Od Niemki Kopielew dowiedział się, że szuka ona córki z dziećmi, które głodują. Obie są wdowami. Gdy major zaoferował pomoc, Niemka wzięła go za zwykłego żołnierza, który od kilku dni w Neidenburgu gwałcił, rabował i palił.
– My biedni ludzie, u nas nic pan nie znajdzie. Córka jest chora – mamrotała ze strachu zapominając, że przed chwilą mówiła, iż szuka córki…
Fortyfikowanie Prus Wschodnich rozpoczęło się na dobre w połowie lat 30., gdy Hitler nie przestrzegał już żadnych ograniczeń zbrojeniowych. Sporym nakładem sił i środków zbudowano pozycje: Lidzbarską i Olsztyniecką, rozbudowano Rejon Umocniony Giżycko. Przy szosach, liniach kolejowych i między jeziorami postawiono schrony bojowe, których załogi miały ogniem karabinów maszynowych, a w przypadku niektórych umocnień także dział, zatrzymać nacierające oddziały polskie.
Wojna nie ma w sobie nic z rycerskiej, honorowej rywalizacji. To brudna gra, gdzie każda z walczących stron zrobi wszystko, by zmylić przeciwnika. Niektóre podstępy, jak wystawianie hełmu na kiju, by wrogi snajper zdradził swą pozycję, są proste i mało czasochłonne. Kiedy jednak garstka żołnierzy ma udawać całą dywizję, potrzeba o wiele dłuższych przygotowań, szkoleń i specjalistycznego sprzętu. A co najważniejsze, nikt nie może się o tym dowiedzieć.
Transport do łagru kołymskiego na ogół zaczynał się w jednym z trzech miejsc. W pierwszych latach więźniowie najpierw trafiali do głównego obozu przejściowego we Władywostoku, gdzie kończyła się kolej transsyberyjska.
Dziś z pewną pomocą przychodzi zaawansowana medycyna, ale i ona nie jest w stanie uporać się z siłami natury. Cóż dopiero mógł powiedzieć nasz przodek, który stojąc w obliczu rozmaitych epidemii, najczęściej nie wiedział, z jaką konkretnie chorobą ma do czynienia, nie rozumiał sposobu jej przenoszenia (zarażania) i nie znał możliwości obrony. Pozostawały jedynie domysły.
W rzeczywistości na prawej flance niemieckiego dowódcy – w rejonie który oglądał przez swoją lornetkę – było mniej niż tysiąc żołnierzy, w tym wielu byłych aktorów, pisarzy, dekoratorów, specjalistów w zakresie kamuflażu, a nawet projektantów mody. Należeli do ściśle tajnej amerykańskiej armii, wytrenowanej w nabieraniu Niemców. Ich działalność miała na celu luzowanie innych oddziałów alianckich i utrzymywanie przeciwnika w miejscu.
Radziecką kronikę filmową przedstawiającą walki o Festung Posen rozpoczynają zdjęcia czerwonoarmistów jadących na czołgach i samochodach. Tym i kolejnym zdjęciom towarzyszy następujący komentarz: „Z każdym przebytym kilometrem zbliżała się wyczekiwana chwila. Zbliżały się granice Niemiec. Nasze oddziały są już na przedpolach Poznania. […]
Autor, Martin Gilbert, jest znanym i cenionym historykiem-pisarzem; wystarczy w tym miejscu wymienić choćby ośmiotomową biografię Winstona Spencera Churchilla czy „Holocaust. Ludzie, Dokumenty, Pamięć”. Tym razem Gilbert napisał książkę, która w znacznej części nie jest jego dziełem – nie mam wcale na myśli plagiatu. W zdecydowanej większości napisali ją ludzie, którzy podzielili się z Gilbertem wspomnieniami na temat nocy kryształowej i tego co nastąpiło później.
