Posts tagged Magnum

Gdy sięgnąłem po tę książkę, przez moment zastanawiałem się, co można więcej napisać o jednym z najbardziej wyrafinowanych systemów zagłady, jakim bez wątpienia był sowiecki Gułag. Wydawało mi się, że napisano już tak wiele, że mamy do czynienia z pełnym obrazem tego systemu. Po raz kolejny zostałem zaskoczony, praca Orlando Figesa jest bowiem czymś wyjątkowym na tym tle. To opowieść o dwójce młodych ludzi, których rozdzielił wybuch wojny niemiecko-rosyjskiej, a którzy mimo rozłąki i wielu przeciwności trwali we wzajemnym uczuciu miłości i szacunku. Trzynastu lat potrzebowali, by móc znów być razem.

– Ejże, kojarzę to nazwisko – wykrzykną teraz miłośnicy „Kompanii braci”. No pewnie, że kojarzysz. Oto bowiem wreszcie na polski rynek wróciły wspomnienia jednego z bohaterów kultowego serialu. Dwieście osiemdziesiąt stron porządnej literatury wojennej przywodzącej na myśl legendarne „Szkarłatne godło odwagi” Stephena Crane’a. Tyle że wszystko, o czym przeczytacie w „Kompanii spadochronowej” zdarzyło się naprawdę.

Rosyjscy anarchiści i socjaliści epoki caratu dorzucili sporą cegłę do rozwoju nowoczesnego terroryzmu. Ich ofiarami padały najważniejsze osoby w państwie (jak car Aleksander II), nie stronili też od ataków samobójczych. Postaci dwóch z nich – o losach niekoniecznie emblematycznych dla całego ruchu „reakcjonistów” – w „Zamachowcach i zdrajcach” przedstawił Richard Pipes, amerykański historyk i sowietolog (teoretyk i praktyk – był doradcą Ronalda Reagana), jeden z najbardziej znanych specjalistów od historii Rosji. Książka wydana nakładem Wydawnictwa Magnum tak naprawdę składa się z dwóch prac – „Procesu Wiery Z.” z 2010 roku i „Sprawy Diegajewa” z 2003 roku. Jako że nie są to sążniste opracowania – każda z prac liczy po około sto stron – polski wydawca zdecydował się na wydanie ich w jednej pozycji i trzeba przyznać, że było to dobre posunięcie.

Zemsta – rozkosz bogów. Zemsta – potrawa, która najlepiej smakuje na zimno. W literaturze obecna jest już od starożytności, ale najwybitniejszym chyba dziełem jej poświęconym był fenomenalny „Hrabia Monte Christo”. Opowieść o losach Edmunda Dantesa bezlitośnie niszczącego ludzi odpowiedzialnych za jego nieszczęścia to jedno z najpoczytniejszych dzieł literackich wszech czasów, trudno więc się dziwić, że inni powieściopisarze tak chętnie sięgają po ten motyw. Jeszcze ciekawiej robi się, gdy autor opisuje zdarzenia, których sam był świadkiem czy uczestnikiem?

Cóż za zuchwałością historyka jest zatytułowanie książki opowiadającej o dziejach miasta biografią. Przecież już w szkole podstawowej wbija nam się do głów, że biografia zawsze opowiada tylko o życiu osoby. W tej definicji nie ma już miejsca na miasto jako ośrodek administracyjny, na małą czarną kropkę na mapie, kropkę, jakich wokół setki i tysiące. Ale gdyby owo miasto potraktować jako organizm, żywą tkankę, która pulsuje emocjami, wybitnymi postaciami, które w nim żyły, tworzyły i rządziły, oraz wydarzeniami z pozoru tylko o lokalnym znaczeniu, ale które miały reperkusje nawet na innych kontynentach? Czy w takim rozumieniu biografia miasta powstać nie może tylko dlatego, że co innego mówi słownik?

Strzelając pociskami tak małego kalibru, musiał trafić w głowę. Wycelował starannie w najbardziej prawdopodobne miejsce. Kilka sekund później zobaczył ciemną twarz i ramię w białej koszuli zaraz na lewo od punktu, w który celował. Przesunął lufę w bok i ułamek sekundy później nacisnął spust.
Sztucer był ustawiony na sto metrów, toteż 45-gramowy pocisk z wydrążonym czubkiem, o prędkości początkowej 730 metrów na sekundę, potrzebował sześciocentymetrowego odchylenia od celu.

Dwudziestego października generał MacArthur zszedł na brzeg wyspy Leyte na Filipinach. Pominął wysuniętą najdalej na południe wyspę archipelagu, Mindanao, co uznano za śmiałe posunięcie. Jego powrót odbił się szerokim echem na całym świecie. Świat uznał to za wielki krok w kierunku zakończenia wojny.

Speer, powszechnie znany jako „architekt Hitlera”, był w praktyce nie tylko architektem, ale i ministrem uzbrojenia, w której to roli dał się poznać jako pierwszorzędny organizator i planista. W procesie norymberskim otrzymał wyrok dwudziestu lat więzienia. Wzbudziło to kontrowersje (niezależnie od kontrowersyjności samego procesu), gdyż krótszy wyrok przypadł w udziale von Neurathowi i Dönitzowi, a tyle samo – dwadzieścia lat – dostał Baldur von Schirach, Speer tymczasem zachowaniem podczas procesu skutecznie wytworzył wokół siebie mit „dobrego nazisty”.

To zdumiewające, co przy tym wydobywam na światło dzienne, a jeszcze bardziej zdumiewające jest to, że tyle wypowiedzi Hitlera tak bez śladu przemknęło mi mimo uszu. Jeszcze niedawno myślałem, że Hitler w mojej obecności powściągał się raczej przed okazywaniem nienawiści do Żydów. Mówił jednak więcej, niż sądziłem w swoich stanach wyparcia. To niepokojąca myśl, że nawet zdecydowana wola szczerości tak bardzo zależy od sytuacji.

Obrodziło nam książkami o II wojnie światowej na Pacyfiku. Po świetnej „Ucieczce z głębin” Aleksa Kershawa na polskim rynku księgarskim pojawia się wstrząsająca opowieść żołnierza Korpusu Piechoty Morskiej wspominającego swój udział w bitwach na dwóch japońskich wyspach – Peleliu i Okinawie.