Rozpoczynając recenzję książki Andrzeja Friszke muszę odpowiedzieć na jedno nurtujące zapewne wszystkich czytelników pytanie. Jak, na około pięciuset stronach, zmieścić w sposób wiarygodny i rzeczowy pięćdziesiąt lat burzliwej historii narodu polskiego? Można, i to w świetnym stylu, nie pomijając wydarzeń ważnych, kluczowych, ale także tych mniej znanych, lecz jednakowo istotnych.
„Polska – Losy państwa i narodu 1939 – 1989” to jeden z dwóch tomów wydanych przez wydawnictwo Iskry. Wcześniejsza cześć to „Polska – Losy państwa i narodu do 1939 roku” pod redakcją Tomasza Nałęcza, Tadeusza Łepkowskiego, Janusz Tazbira oraz Henryka Samsonowicza. Obie te książki stanowią podstawę wiedzy dla każdego pasjonata, dla którego historia jest przedmiotem badań i zainteresowania. Jednym słowem – oba tomy „Polski” stanowią ciekawe uzupełnienie, a także fachową i zwięzłą tablicę wiedzy historycznej.
Powróćmy teraz do drugiego tomu, który przyszło mi recenzować. Jeśli chodzi o sprawy techniczne, wygląd książki, sposób składu, to nic nas nie zaskakuje. I dobrze. Cieszy mnie to, że wydawnictwo Iskry utrzymuje wydawane przez siebie książki na tak wysokim poziomie – zarówno merytorycznym, jak i wizualnie technicznym.
Jeśli chodzi o treść książki, jest to typowo encyklopedyczne opracowanie, jednak czytając je czuje się profesorski dryg i bardzo interesujący dar autora do przekazywania informacji w sposób zwięzły, ale także i bardzo ciekawy. Co znajdziemy w książce? Treść na pewno nie zaskakuje, jednak czego się można spodziewać, gdy na 500 stronach zawiera się około 50 lat istnienia i historii narodu polskiego? Na plus autorowi zaliczyć trzeba jego obiektywność i rzetelność w przekazywaniu informacji historycznej. Owszem, okrasza on czasami krótkimi komentarzami wydarzenia, które aktualnie opisuje, lecz są to komentarze bezstronne, neutralne, dopowiadające jedynie kilka słów ułatwiających zrozumienie opisywanego problemu czy też wydarzenia historycznego.
Andrzej Friszke przeprowadza nas poprzez czasy wojny obronnej, stalinizmu, czasu stabilizacji, socjalizmu konsumpcyjnego, „Solidarności”, aż do Okrągłego Stołu. Nie skupia się on tylko na wydarzeniach historycznych, zagląda czasami do sfery kulturowej narodu, ocenia działania władz, ruchy polityczne. Przedstawia także obraz społeczeństwa tamtych czasów, pokazuje jego ewolucję, walkę, zwyczajne dni. Dzięki temu książka ta to zwięzła i kompleksowa a zarazem świetnie napisana kronika pięćdziesięciu lat istnienia polskiego narodu.
Komu warto polecić tę pozycję? Na pewno nie jest to opracowanie dla historyków, gdyż oni poszukują informacji dokładnych, wręcz szczegółowych. Według mnie książka ta, jaki i seria dwóch tomów „Polski”, to doskonała encyklopedia wiedzy, która powinna znaleźć się w każdym polskim domu. Przeczytanie takiego dwutomowego zbioru, zagłębienie się w jego tematykę powinno być dla każdego Polaka obowiązkiem, sam powinien on dążyć do poznania dziejów swoich przodków, ludzi walczących niegdyś za wiarę i ojczyznę.
Książka taka powinna kształtować wiedzę każdego Polaka na temat jego ojczyzny, powinna być czytana po to, abyśmy zagadnięci na ulicy umieli odpowiedzieć na kilka pytań związanych z historią, po to aby przekazywać swoją wiarygodną wiedzę czerpaną z tej książki dzieciom i wnukom. Po to, aby każdy obywatel naszego kraju znał historię swojego państwa, bo to zaszczyt i poczucie spełnionego obowiązku wobec tych, którzy zginęli walcząc o wolną Polskę, a także wobec samego siebie.
