„Konflikt Kaukaski w 2008 roku” – Marcin Domagała. Fragment II

Felix Frankfurter o Janie Karskim (1943)[/podpis]
Rozpatrując wojnę sierpniową w sposób wieloaspektowy należałoby także przyjrzeć się obrazowi tego konfliktu bezpośrednio z perspektywy cywilów osetyjskich. Oni również stali się przedmiotem rozgrywki i ucierpieli nie bardziej niż mieszkańcy Gruzji właściwej. Niestety, sympatia polskich środków masowego przekazu zdecydowanie bardziej koncentrowała się na Gruzji i jej mieszkańcach oraz na ukazywaniu właśnie tego kraju, jako ofiary „imperialnej Rosji”, aniżeli rzetelnym i pełnym przekazaniu obrazu tego konfliktu na całym obszarze. Tym samym, zarówno w polskiej prasie i Internecie prezentowano przede wszystkim progruziński scenariusz rozwoju wydarzeń, często świadomie cenzurując przepływ informacji odmienny od z góry ustalonego. Zdecydowanie zabrakło, co skutkuje do czasu obecnego, obrazu wojny sarmackiej, ukazywanego z drugiej strony barykady, czyli od strony Republiki Osetii Południowej (ROP), a także Abchazji. Sytuacja ta nie oznacza oczywiście, że takie relacje nie powstały. Wręcz przeciwnie – istnieją i to w całkiem pokaźnej liczbie, ale dostępne w źródłach obcojęzycznych1.

Podstawą do ukazania wojny w oczach osetyjskich mieszkańców regionu konfliktu będą w niniejszym artykule dwa źródła. Pierwszym z nich jest starannie wydana, w formie albumowej, na wysokiej jakości papierze kredowym, w Brukseli w 2009 roku angielskojęzyczna pozycja autorstwa Olega Kuduhowa i Rusłana Bzarowa The South Ossetia. The Five Days in August2, będąca wspólnym projektem Międzynarodowego Stowarzyszenia Osetyjskich Wspólnot „Odrodzenie”3 oraz Narodowego Forum „Osetia oskarża”4. Jak podają autorzy na ostatniej stronie albumu, materiały do tego opracowania dostarczyło Radio Osetyjskie5, Ministerstwo Informacji i Komunikacji Masowej Republiki Osetii Płd.6, agencja informacyjna „Osinform”7, agencja informacyjna RES oraz Grupa Dokumentująca Zeznania Świadków Podczas Wojny w Osetii Płd. Powyższa pozycja zawiera wiele różnych materiałów. Same bezpośrednie relacje świadków, tak naprawdę znajdują się tylko na stronach 63–97 (łącznie 32 relacje) – stanowiąc ok. 30% książki. Pozostała część poświęcona jest wyjaśnieniu przyczyn konfliktu, kronice wojny, ofiarom oraz tym, którzy zginęli walcząc za „osetyjską ojczyznę”. Jako posłowie w albumie, autorzy umieścili tekst dekretu prezydenta Federacji Rosyjskiej Dmitrija Miedwiediewa z dnia 26 sierpnia 2008 roku o uznaniu niepodległości Osetii Płd.

Kolejnym, drugim źródłem, na którym bazuje niniejszy artykuł, jest portal wspomnianej wyżej Agencji Informacyjnej RES, na którym znajduje się cały dział pod nazwą „Ludobójstwo”, który zawiera na chwilę obecną 105 relacji cywilnych dotyczących wojny sarmackiej8. Wiele z tych informacji jest republikowanych przez kolejną osetyjską agencję informacyjną „Osinform”, która powołuje się wprost na źródła RES. Informacje te są głównie przytaczane i przypominane w każdą kolejną rocznicę wojny sarmackiej9. Relacje pochodzące z tego źródła są zdecydowanie krótsze od opublikowanych w albumie i skupiają się w większości przypadków na jednym terenie. Są to wspomnienia osób różnych wiekowo – od studentów, po osoby starsze obydwu płci. 75 zamieszczonych zeznań dotyczy wydarzeń z przede wszystkim pierwszego dnia działań wojennych. Pochodzą one od mieszkańców stolicy Osetii Płd. Cchinwali. Ponadto w ogólnej liczbie relacji, 24 przekazy dotyczą także wydarzeń z ostatnich dwudziestu lat na terenie ROP.

Oceniając charakter tych świadectw nie wolno zapominać o kwestii podstawowej, a mianowicie ich źródłowym pochodzeniu oraz charakterze publikatora, podającego do szerokiej wiadomości ich treść. Mimo, że właściciel portalu, którym w uproszczeniu jest rząd Osetii Płd., podciąga te relacje pod termin „ludobójstwo”, należy stwierdzić, że zgodnie z definicją zawartą w Konwencji ONZ w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa uchwalonej w 1948 roku przez Zgromadzenie Ogólne NZ tylko w niewielkiej części wyczerpują one legalistycznie ten zarzut10. Przyznać również należy, że chociaż relacje mieszkańców Osetii Płd. z czasu ostatniego konfliktu są niekiedy brutalne i bolesne, to przede wszystkim wynikają z faktu nagłego znalezienia się na w centrum działań wojennych. Wspomnienia te, niosą bardzo dużą dawkę emocji i osobistej tragedii ludzi, których, w wielu wypadkach, nagle pozbawiono, często skromnego, dorobku całego życia. Na te fakty nakłada się cała brutalność współczesnej wojny, toczonej zarówno na lądzie, jak i z powietrza, która jest obserwowana przez ludzi nienawykłych do takich obrazów, a przez to traktujących te wydarzenia w sposób szokowy i znacznie przerastający ich pokojowe postrzeganie świata. Stąd nie raz można uznać je za przerysowane w ocenach i komentarzach. Nie oznacza to, że te należy je traktować, jako w całości fałszywe lub mało wiarygodne. Wręcz przeciwnie – są zbyt realistyczne, aby można byłoby je traktować, jako wytwór propagandy. Co najwyżej w kilku miejscach mogły zostać najwyżej „podkolorowane”, dla ukazania rzeczywistego okrucieństwa.

Przypisy

1. Jedną z najbardziej znanych relacji na temat losu samych Osetyjczyków w czasie wojny sarmackiej była relacja Wiktora Batera z TVP, która jest dostępna na portalu YouTube. Por.: Korespondent TVP – Nie mogłem mówić prawdy o Osetii, (28 IX 2010). Za produkcję tego materiału dziennikarz został usunięty z Telewizji Polskiej. Więcej o tej sprawie: W. Radzwinowicz, Bater oskarża TVP w „Izwiestiach”, „Gazeta Wyborcza” 5 VIII 2009.

2. R. Bzarow, O. Kuduhow, The South Ossetia: The Five Days in August, Bruxelles 2009 (e-wersja: ). Niestety tłumaczenie posiada wiele błędów językowych, zatem było porównywane z oryginałem rosyjskim. Dostępne są również inne wersje językowe: rosyjska, niemiecka i hiszpańska. Niestety autor nie ma dostępu do oryginału publikacji książkowej w języku rosyjskim. Bieżącą pozycję autor otrzymał od Rzecznika Praw Obywatelskich ROP Dawida Sanakojewa, w trakcie prezentacji niniejszej pozycji w Polsce, podczas konferencji OBWE w Warszawie w dniu 9 X 2009 roku.

3. Międzynarodowe Stowarzyszenie Wspólnot Osetyjskich „Odrodzenie” – to założona przez Olega Kuduhowa organizacja (portal: ) z siedzibą w Brukseli, Paryżu Berlinie i Moskwie której zadaniem jest reprezentacja interesów tego parapaństwa na arenie europejskiej oraz prowadzenie polityki informacyjnej na temat Osetii Południowej. Jest finansowana ze źródeł rządu ROP.

4. Forum Narodowe „Osetia oskarża” – to osetyjska organizacja stworzona w celu przekazania do wiadomości europejskiej opinii publicznej (portal: ) o dowodach ludobójstwa gruzińskiego na mieszkańcach ROP. Jest organizatorem wielu happeningów i protestów w stolicach państw zachodnioeuropejskich. Ta struktura jest również finansowana ze źródeł rządu Osetii Południowej.

5. Chodzi tutaj o umiejscowioną w Osetii Północnej kompanię radiowo-telewizyjną „Osetunskoje Radio i Telewidienie” (portal: ), której właścicielem jest wspomniany wyżej Oleg Kuduhow.

6. Obecnie Ministerstwo Prasy i Komunikacji Masowej, którego organem jest Agencja Informacyjna RES (portal: ).

7. Agencja Informacyjna „Osinform” – jest jednostką założoną przez państwową kompanię radiowo-telewizyjną Osetii Południowej „IR” (portal: ) i obecnie jest w zarządzana przez Państwowy Komitet Radiofonii i Telewizji Osetii Południowej. Agencja zaczęła nadawać informacje w języku rosyjskim 1 VI 2006 roku. Agencja pisze o sobie, że jest jedną z najczęściej odwiedzanych stron internetowych, która zawiera informacje o Osetii Południowej. Na portalu publikowane są „aktualne i obiektywne” informacje na bieżące tematy z dziedziny ekonomii, polityki i sportu.

8. Геноцид, (27 IX 2010).

9. Przykładowo relacja Zoi Karaiewy opublikowana w drugą rocznicę wojny sierpniowej. Por.: З. Караева, Рассказывают очевидцы, (27 IX 2010).

10. W rozumieniu art. II „[…] ludobójstwem jest którykolwiek z następujących czynów, dokonany w zamiarze zniszczenia w całości lub części grup narodowych, etnicznych, rasowych lub religijnych, jako takich: (1) zabójstwo członków grupy, (2) spowodowanie poważnego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia psychicznego członków grupy, (3) rozmyślne stworzenie dla członków grupy warunków życia, obliczonych na spowodowanie ich całkowitego lub częściowego zniszczenia fizycznego, (4) stosowanie środków, które mają na celu wstrzymanie urodzin w obrębie grupy, (5) przymusowe przekazywanie dzieci członków grupy do innej grupy”.