Wpisy w kategorii Zimna wojna

W dzisiejszym artykule pragniemy przedstawić problem dojścia do władzy Czerwonych Khmerów w Kambodży pod wodzą Pol Pota. Jest to pierwsza z kilku części cyklu traktującego o Kambodży drugiej połowy XX wieku. Podział spowodowany jest głównie objętością i liczbą zagadnień, które nie tylko powinno się, ale wręcz trzeba poruszyć. Dla wyjaśnienia fenomenu tego ubogiego azjatyckiego kraju niezbędna jest bowiem nieco dłuższa opowieść. Zagadnienie losów Kambodży okazuje się bardziej złożone, a żeby je lepiej zrozumieć, musimy odwołać się do dalszych dziejów tego państwa, tak by nakreślić w pełnym świetle wszystkie sploty wydarzeń, które odcisnęły tragiczne piętno na jego historii.

Nowy sekretarz generalny był przekonany o konieczności reform. Nie było mowy o zastąpieniu istniejącego systemu społeczno-politycznego systemem w pełni demokratycznym, z gospodarką wolnorynkową, ale o udoskonaleniu go. Jednak w ZSRR nie można było przeprowadzić jakichkolwiek zmian bez ograniczenia wpływów konserwatystów i dogmatyków. Najbliższymi współpracownikami Gorbaczowa stali się wykształcony także na Zachodzie ekonomista i historyk Aleksandr Jakowlew, działacz gospodarczy Nikołaj Ryżkow oraz nowy minister spraw zagranicznych Eduard Szewardnadze. Przeciwnicy zmian koncentrowali się wokół sekretarza Biura Politycznego KC KPZR Jegora Ligaczowa.

„Obywatelki i obywatele Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej! Zwracam się dziś do Was jako żołnierz i jako szef rządu polskiego. Zwracam się do Was w sprawach wagi najwyższej. Ojczyzna nasza znalazła się nad przepaścią. […]Ogłaszam, że w dniu dzisiejszym ukonstytuowała się Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego. Rada Państwa, w zgodzie z postanowieniami Konstytucji, wprowadziła dziś o północy stan wojenny”. Czy musiało dojść do tego, że wojskowi spod szyldu WRON musieli wprowadzić stan wojenny na terenie całego kraju?

W 1949 roku wraz z 21 innymi młodymi mieszkańcami Kambodży, wyruszył jako stypendysta studiów radioelektrycznych prestiżowej francuskiej uczelni – École Francaise d’Electronique et d’Informatique. Nauki w Paryżu nigdy jednak nie ukończył – w 1953 roku, ze względu na brak postępów w nauce, stypendium cofnięto, a dwudziestopięcioletni Saloth zmuszony był powrócić do ojczyzny. Niemniej jednak, czteroletni pobyt w stolicy Francji zaowocował czymś innym niż technicznym wykształceniem. To właśnie tam przyszły Brat Numer Jeden nawiązał kontakty z lewicowymi radykałami, a w 1951 roku stał się członkiem kambodżańskiej sekcji Francuskiej Partii Komunistycznej.

Nowa Huta jest dzisiaj jedną z dzielnic Krakowa. Powstała jednak jako osobne, robotnicze miasto, które stanowić miało konkurencję dla „inteligenckiego” sąsiada. Miała być „pierwszym socjalistycznym miastem w Polsce”, miastem idealnym: pięknym i wygodnym. Jednocześnie to marzenie komunistów miało być twierdzą proletariatu, symbolem sowietyzacji Polski, służyć miało kształtowaniu nowego człowieka: Homo sovieticus.

II wojna światowa rozbudziła wśród mieszkańców większości kolonii nadzieje na uzyskanie niepodległości. Klęski aliantów w pierwszych latach wojny zostały odebrane przez ludność ich zamorskich terytoriów jako słabość militarna metropolii, której władza chyli się ku upadkowi. Dotknęło to przede wszystkim dwa największe mocarstwa kolonialne – Francję i Wielką Brytanię. Ruch antykolonialny przybierał różne oblicza. Podczas gdy Indie i Pakistan wyzwoliły się spod władzy Korony Brytyjskiej w sposób pokojowy w sierpniu 1947 roku (jednak pomiędzy dwoma krajami szybko doszło do walk o sporny Kaszmir, także na tle religijnym), to na przykład Indonezyjczycy musieli stoczyć w latach 1947–1949 krwawą wojnę narodowowyzwoleńczą z Holendrami

Od 1964 roku część prasy Republiki Federalnej Niemiec coraz więcej uwagi poświęcała zagadnieniu uczestnictwa Niemców w wojnie w Wietnamie. Jeden z dziennikarzy Die Welt tak napisał w felietonie: „trzeba nauczyć się toczonej dziś wojny”.

1 kwietnia 1979 roku świat obiegła wiadomość, że Islamska Rada Rewolucyjna, nowa naczelna władza w Iranie, ogłosiła dotychczasowe cesarstwo republiką o zdecydowanie wyznaniowym charakterze. Fenomen sukcesu rewolucji islamskiej polegał przede wszystkim na tym, że armia tego kraju, wyposażona głównie w broń amerykańską, była jedną z najsilniejszych na świecie, a służba bezpieczeństwa – osławiona Irańska Żandarmeria Cesarska oraz Organizacja Informacji i Bezpieczeństwa Kraju SAVAK (utworzona przy pomocy CIA i izraelskiego Mossadu w 1957 roku) – liczyła przeszło sto tysięcy doskonale uzbrojonych i wyszkolonych funkcjonariuszy.

Historycy uważają, że drugi kryzys tajwański w 1958 roku był jedną z tych sytuacji podczas zimnej wojny – obok kryzysu kubańskiego z 1962 roku i sytuacji wokół NATO-wskich ćwiczeń Able Archer z 1983 roku – które groziły rozpętaniem otwartego konfliktu zbrojnego, mogącego przerodzić się w wojnę światową z użyciem broni jądrowej.

Niemiecka Republika Demokratyczna powstała 7 października 1949 roku z radzieckiej strefy okupacyjnej, równo miesiąc po Republice Federalnej Niemiec. Jej powierzchnia liczyła około 108 tysięcy kilometrów kwadratowych, liczba ludności – około 17 milionów. Stolicą była wschodnia część Berlina.