Wpisy w kategorii Nowożytność

Kim był? Skąd pochodził? Czym zasłużył na taki przydomek? Takie pytania i wiele innych zadają sobie pasjonaci historii, słysząc to nazwisko. Mam nadzieję choć w niewielkim stopniu przybliżyć kulisy tej barwnej postaci, bohatera narodowego Polski renesansowej, choć w chwili obecnej niemal zupełnie zapomnianego. Zasłynął w walkach z Tatarami w połowie XVI wieku i jest nierozerwalnie związany z formacją obrony potocznej. Choć początkowo był dworzaninem i emisariuszem królewskim, stopniowo coraz lepiej przyswajał sobie tajniki wojennego rzemiosła, aż stał się mistrzem w tej dziedzinie. Mikołaj Rej zapowiadał jego imieniu nieśmiertelną sławę, a tatarskie kobiety podobno uciszały kwilące dzieci pogróżką, że przyjdzie Pretwicz i zabierze je w niewolę. Legenda głosi, że to właśnie on upolował ostatniego na świecie jednorożca.

Formacja ta, choć odegrała w historii wojska polskiego znamienną rolę, w czasach późniejszych została zupełnie zapomniana. W związku z tym jeszcze pod koniec XIX wieku nie dostrzegano jej odrębności. Przez długi czas trwały dyskusje nad jej początkami, uczeni badacze wysuwali najróżniejsze daty i okoliczności. Paweł Jasienica początków obrony potocznej doszukuje się w działalności Jana Olbrachta, jeszcze za życia ojca, kierującego obroną Podola i Rusi Czerwonej. Jan Gerlach w pracy „Pospolite ruszenie i obrona za Zygmunta I” podaje rok 1511, kiedy to sejm piotrkowski uchwalił podatek na stałe wojsko nazwane „obroną potoczną”, czyli „powszednią”, „bieżącą”.

„Sam widziałem, kobiety w wioskach napastują, przechodniów odzierają, kościoły rabują! Cesarz idzie do Moskwy! daleka to droga, jeśli Cesarz Jegomość wybrał się bez Boga!” – komentował gorzko mickiewiczowski Maciek Rózeczka na kartach XII księgi „Pana Tadeusza”. Niestety, ta jedna wypowiedź lepiej oddaje realia wojny 1812 roku niż sielankowy entuzjazm bijący z pozostałych fragmentów słynnego eposu. Dla mieszkańców ziem dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego napoleońska inwazja na Rosję okazała się bowiem prawdziwym kataklizmem.

Wyczerpana armia, zmagająca się z chorobami i brakami żywności, potrzebowała sukcesu dla podniesienia morale. Miało nim być zdobycie twierdzy gdańskiej. Zadanie to przypadło dwóm korpusom – w skład których weszły też oddziały polskie – dowodzonym przez marszałków François Josepha Lefebvre’a i Jeana Lannes’a. Ale żeby zająć Gdańsk, najpierw trzeba było oczyścić z wojsk pruskich lewy brzeg Wisły i zdobyć położony 30 kilometrów na południe Tczew.

Geneza dóbr włodawskich sięga najdawniejszych czasów. Majątek ziemski, na który składała się Włodawa z okolicznymi miejscowościami, leżący na ziemi włodawskiej na historycznym pograniczu Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, stanowił własność wielu rodzin, począwszy od Sanguszków przez Leszczyńskich, Pociejów, Flemmingów aż do Czartoryskich i ostatnich właścicieli – Zamoyskich.

16 maja 1811 roku francuska Armia Południa od wodzą marszałka Soulta stoczyła pod Albuerą zaciekłą bitwę z brytyjsko-hiszpańsko-portugalskimi wojskami generała Beresforda. Niewielu Polaków zdaje sobie sprawę, że doszło tam wówczas do najkrwawszej w historii konfrontacji pomiędzy wojskami polskimi a brytyjskimi.

Historia oficjalnych kontaktów dyplomatycznych między Polską a Japonią sięga marca 1919 roku, kiedy to Japonia formalnie uznała niepodległą Polskę, lecz już wcześniej możemy mówić o nieoficjalnych, z racji nieistnienia państwa polskiego, kontaktach dyplomatycznych i politycznych które miały miejsce w przededniu wojny rosyjsko-japońskiej.

Historia położonej na dalekim Kaukazie Czeczenii jest w Polsce na dobrą sprawę w ogóle nieznana. Niestety mówi się o tym kraju w większości przypadków w kontekście informacji o toczących się na Kaukazie konfliktach. Tymczasem Czeczeńcy mają bogatą, pełną rozmaitych wydarzeń i ciekawych aspektów, historię.

W dniach 26–27 sierpnia 1813 roku pod murami Drezna armia Napoleona Bonaparte stoczyła zwycięską bitwę z tak zwaną Armią Czeską księcia Schwarzenberga, w skład której wchodziły oddziały rosyjskie, pruskie i austriackie. Było to ostatnie wielkie zwycięstwo Cesarza Francuzów.

W dniach 21–22 maja 1809 roku w pobliżu wsi Essling pod Wiedniem rozegrała się krwawa bitwa pomiędzy głównymi siłami napoleońskiej Wielkiej Armii a armią austriacką arcyksięcia Karola. W historiografii niemieckiej i anglosaskiej nazywana została bitwą pod Aspern, podczas gdy w literaturze francuskiej preferowana jest nazwa: bitwa pod Essling.