„Niedziela 7 grudnia 1941… świtało jasno i pogodnie ponad Pearl Harbor. Według nautycznego almanachu, wschód słońca wypadał o 626, ale o tej porze roku dzień wstaje ponad górami Tantalus i Olympus, które mają czapki utkane z nocnych mgieł. Tak więc była prawie 700, gdy słońce wzeszło wspinając się ponad zielenią plantacji trzcinowych, rozciągniętych na wzgórzach ponad Alea, i pogłębiając błękit zatok i fiordów Pearl Harbor. Nawet dla Oahu, faworyzowanego przez naturę przez całą zimę, był to niezwykle piękny, spokojny i jasny niedzielny poranek…”.

Tak poetycko ostatni ranek w raju, który zmienił się w piekło opisał historyk amerykańskiej marynarki wojennej S. E. Morison. Jak doszło do tej przemiany? Otóż przyczyną był imperializm i chęć podbojów Japonii, a ściślej jej rządu pod przewodnictwem generała Hideki Tojo, który objął urząd premiera po upadku bardziej ugodowego rządu księcia Konoje w październiku 1941 r. W tym czasie cesarstwo japońskie walczyło już na lądzie – od 1931 r. było w stanie wojny z Chinami. Upojone swą wizją „azjatyckiej strefy dobrobytu” pragnęło dalszych zdobyczy. Marynarka spod znaku wschodzącego słońca z utęsknieniem patrzyła w kierunku południowym, na bogate w surowce i bogactwa naturalne tereny. Dobra te były niezbędne dla ubogiej w ropę, rudy metali czy kauczuk wyspiarskiej Japonii, aby mogła ona dalej prowadzić swą politykę podbojów. Na przeszkodzie stała jednak US Navy, a konkretnie jej Flota Pacyfiku ze swą bazą w Pearl Harbor na atolu Oahu na Hawajach. Aby iść dalej Japonia musiała się zdecydować na wojnę z USA, a to oznaczało neutralizację głównych okrętów amerykańskich: pancerników, krążowników i lotniskowców. Główny animator strategii japońskiej na Pacyfiku – admirał Isoroku Yamamoto – powiedział: „Jeżeli dojdzie do wojny ze Stanami Zjednoczonymi, nie będzie nadziei na wygranie, dopóki nie zostanie zniszczona amerykańska flota na wodach hawajskich.

Wówczas na tym obszarze flota japońska przeważała nad amerykańską w stosunku 10:7 (była to wypadkowa liczby i tonażu okrętów oraz odległości od baz macierzystych), jednak wkrótce stosunek ten miał ulec zmianie: po uchwaleniu przez Kongres USA ustawy – tzw. Two-Ocean Naval Expansion Act – do 1944 r. Amerykanie górowaliby już nad Japonią w proporcji 10:3. Tak więc czas naglił i Yamamoto był zmuszony do zadania jednego zaskakującego uderzenia, które powaliłoby Amerykę na łopatki, uniemożliwiając jej jakiekolwiek przeciwdziałanie ekspansji Japonii. Jednocześnie sztab japoński zdawał sobie sprawę z gospodarczej przewagi USA i wiedział, że jedynym wyjściem jest błyskawiczna kampania – bez wdawania się w długotrwały konflikt, w którym cesarstwo nie miałoby na dłuższą metę żadnych szans. Sam Yamamoto określił to tak: „Będę walczył jak szalony przez pierwszych 6 – 12 miesięcy wojny przeciw Stanom i Anglii. Osiągnę nieprzerwane pasmo sukcesów. Muszę jednak powiedzieć (…), że jeśli wojna przedłuży się do 2 – 3 lat, to nie mam pewności co do naszego ostatecznego zwycięstwa…”

4 listopada Yamamoto wydaje Ściśle tajny rozkaz nr 1- atak na Pearl Harbor, dwa dni później wyznacza datę ataku na 8 grudnia – Dzień Y. W skład Floty Pacyfiku wchodziło: dziewięć pancerników, trzy lotniskowce i dwanaście ciężkich krążowników (w Pearl Harbor stacjonowały także 93 samoloty i wodnosamoloty marynarki oraz 65 maszyn lotnictwa armijnego). Przeciwko niej wyruszają z Zatoki Tankan na Wyspach Kurylskich 32 okręty pod dowództwem wiceadmirała Chuichi Nagumo. W skład armady wchodzi m.in. sześć lotniskowców (450 samolotów), dwa pancerniki, trzy krążowniki, dziewięć niszczycieli.

    Główną siłę uderzeniową stanowiło owe sześć lotniskowców. Były to:

  • „Akagi” („Czerwony Zamek”), 36500 ton wyporności, 66 samolotów,
  • „Kaga” (nazwa dawnej prowincji), 38200 ton wyporności, 72 samoloty,
  • „Soryu” („Szaroniebieski Smok”), 15900 ton wyporności, 53 samoloty,
  • „Hiryu” („Latający Smok”), 17300 ton wyporności, 59 samolotów,
  • „Shokaku” („Ulatujący Żuraw”), 25675 ton wyporności, 72 samoloty,
  • „Zuikaku” („Szczęśliwy Żuraw”), 25675 ton wyporności, 72 samoloty.

Reszta floty stanowiła jedynie osłonę. Na czele ataku płynęły jeszcze 32 okręty podwodne, z których pięć transportowało na swych pokładach miniaturowe łodzie podwodne mające rozpocząć atak. 3 grudnia Yamamoto wydaje rozkaz Nittaka yama nobore (Wspiąć się na górę Nitaka), co stanowiło potwierdzenie rozpoczęcia uderzenia. Jeszcze 6 grudnia japoński agent Takeo Yoshikawa, który jako dyplomata niskiej rangi (wicekonsul w Honolulu) o nazwisku Morimura szpiegował w Pearl Harbor, przesłał meldunek: „Nie ma balonów zaporowych. Okręty nie zostały zabezpieczone sieciami przeciwko torpedom. Lotniskowce „Lexington” i „Enterprise” opuściły Pearl Harbor.” W porcie pozostało dziewięć okrętów liniowych, trzy krążowniki, trzy zbiornikowce i siedemnaście niszczycieli.
Brak lotniskowców w bazie był niepomyślną okolicznością, jednak nie zmieniało to planów ataku. Zarówno przygotowania jak i sam rejs były okryte ścisłą tajemnicą. W tym celu wybrano północną, mało uczęszczaną trasę, a Nagumo miał rozkaz zatopienia każdej napotkanej po drodze jednostki (nawet jeśli byłby to statek japoński). Gdyby pomimo tego Zespół Uderzeniowy zostałby odkryty miano zrezygnować z ataku i wracać na wyspy macierzyste.

Pomimo tych środków ostrożności Amerykanie zdawali sobie sprawę, że coś się dzieje. Była to zasługa zespołu kryptologów pod kierownictwem Williama Fredericka Friedmana, któremu już w 1940 r. udało się złamać japoński ściśle tajny „Kod Purpurowy”.
Jednak nie niepokojony zespół japoński dotarł na pozycję, skąd miano przeprowadzić atak. Tymczasem nikt w amerykańskiej bazie nie spodziewał się ataku z morza czy powietrza. Dopuszczano jedynie myśl o możliwej dywersji czy sabotażu, i w tym celu głównodowodzący Floty Pacyfiku admirał Husband Kimmel rozkazał zmniejszyć zapasy amunicji na stanowiskach plot i ześrodkować samoloty na lotniskach. Jak już się wkrótce miało okazać, była to fatalna decyzja. I tak nastał feralny ranek 7 grudnia. Pierwszym sygnałem, że coś jest nie w porządku było zauważenie przez trałowiec USS Condor peryskopu u wejścia do portu. Stało się to już o 342 – dwie i pół godziny przed startem pierwszej fali ataku.

    A oto dokładny przebieg ataku:

  • 06:10 Start pierwszej fali z pokładów Zespołu Uderzeniowego – 183 samoloty (trwa to15 minut).

  • 06:45

    Niszczyciel USS Ward atakuje łódź podwodną w wejściu do portu.

  • 06:53

    USS Ward raportuje atak.

  • 07:02

    Operator radaru dostrzega niezidentyfikowane samoloty na ekranie.

  • 07:15

    Kwatera główna rozszyfrowywuje wiadomość z Warda.

  • 07:20

    Porucznik dowodzący stacjami radiolokacyjnymi w kwaterze głównej w Fort Shafter lekceważy meldunek operatora radaru, biorąc niezidentyfikowane samoloty za własne „Latające Fortece”.

  • 07:33

    Do centrali telegraficznej w Honolulu dochodzi ostrzeżenie z Waszyngtonu o możliwym ataku: „ O godzinie 13.00 czasu wschodnioamerykańskiego Japończycy przedstawią coś, co wydaje się być ultimatum, i mają rozkaz zniszczyć bezzwłocznie maszyny szyfrujące Stop Co do znaczenia wyznaczonej godziny nie mamy jasności, ale bądźcie w gotowości Stop”.

  • 07:40

    Pierwsza fala ataku dociera nad Oahu.

  • 07:49

    Dowodzący atakiem komandor Fuchida tak oto wspomina: „Pode mną leżała cała amerykańska Flota Pacyfiku w szyku, który by mi się nie marzył w moich najbardziej optymistycznych snach. Widziałem kiedyś wszystkie niemieckie okręty zgromadzone w kilońskim porcie. Widziałem także francuskie pancerniki w Breście. I w końcu często oglądałem nasze własne okręty na przeglądach przed cesarzem, ale nigdy nie widziałem w najgłębszym pokoju tyle okrętów zakotwiczonych w odległości od 500 do 1000 jardów jeden od drugiego. Flota wojenna musi zawsze czuwać, bo nie można wykluczyć niespodziewanego ataku. Ale ten obraz tu w dole był trudny do pojęcia…” Tora! Tora! Tora! – ten sygnał puszczony w eter przez Fuchidę oznajmiał dowództwu japońskiemu pełne zaskoczenie.
    Fuchida nakazuje atak.

  • 07:55

    Atak bombowców nurkujących na lotniska Wheeler Field i Hickam Field. Radiostacja bazy nadaje meldunek: „Nalot na Pearl Harbor! To nie są ćwiczenia!” USS Nevada trafiony torpedą i 800 kilogramową bombą, zestrzeliwuje kilka maszyn (jedno zestrzelenie uzyskano ze 127 mm armaty Mk-11). Orkiestra na okręcie pomimo ataku nie przestała grać hymnu podczas porannego wciągania bandery. Torpeda mija statek remontowy Vestal i trafia Arizonę. USS West Wirginia osiada na dnie po trafieniu sześciu torped. Na okręcie jest 105 ofiar śmiertelnych. Dwie torpedy i dwie bomby trafiają USS Kalifornia, który pomimo tego utrzymuje się na wodzie (tonie dopiero nocą 10 grudnia). Ofiary – 98 oficerów i marynarzy. Trafiona pięcioma torpedami USS Oklahoma wywraca się do góry dnem. Stary USS Utah (okręt cel) omyłkowo wzięty za lotniskowiec, wywraca się trafiony dwoma torpedami.

  • 08:00

    Dwanaście B-17 lecących na Hawaje dolatuje nad Oahu. Nieuzbrojone bombowce są atakowane zarówno przez myśliwce japońskie jak i omyłkowo przez obronę przeciwlotniczą Pearl Harbor.

  • 08:10

    Przez pokład USS Arizona przebija się bomba i wybucha w magazynie amunicyjnym mieszczącym 450 ton ładunków miotających. Po dziewięciu minutach pancernik spoczywa na dnie zabierając 1177 ludzi.

  • 08:17

    Uciekający na otwarte morze niszczyciel USS Helm dostrzega miniaturową łódź podwodną i zatapia ją. Jeden z członków jej załogi tonie, natomiast drugi staje się pierwszym jeńcem pojmanym przez USA w II wojnie światowej.

  • 08:39

    W zatoce wewnętrznej niszczyciel USS Monaghan zatapia kolejną miniaturową łódź podwodną.

  • 08:40

    USS Nevada odcumowywuje.

  • 08:50

    Uciekająca na pełne morze Nevada zostaje zbombardowana (5 bezpośrednich trafień i 10 pobliskich wybuchów bomb 250 kg). Załoga osadza pancernik na dnie nieopodal Hospital Point przy wyjściu z laguny.

  • 08:54

    Nadlatująca druga fala (35 myśliwców, 78 nurkowców i 54 bombowce horyzontalne) napotyka na ciężki ogień przeciwlotniczy z ziemi. Atakują stocznię: USS Pensylwania, niszczyciele Cassin i Downes zostają uszkodzone w suchym doku. Bomby trafiają wcześniej storpedowany lekki krążownik Raleigh, który jednak pozostaje na powierzchni.

  • 09:30

    Po potężnym wybuchu tonie niszczyciel Shaw.

  • 10:00

    Samoloty wracają na lotniskowce. Straty wyniosły 29 maszyn, z tego prawdopodobnie 15 zestrzeliła obrona plot.

  • 10:30

    Zaczyna się ratowanie rannych i znoszenie zabitych. Organizowane są doraźne szpitale i punkty opatrunkowe w barakach jadalniach i szkołach.

  • 13:00

    Po przyjęciu powracających samolotów na pokłady armada japońska odpływa w kierunku wysp macierzystych.

A oto bilans strat: Amerykanie stracili 2403 zabitych (2117 z marynarki i piechoty morskiej), 1178 rannych. Pięć pancerników zatopionych bądź osiadłych na dnie (tylko dwa z nich – Arizona i Oklahoma – bezpowrotnie), okręt cel „Utah” i stawiacz min „Ogala”. Ciężko uszkodzone: trzy lekkie krążowniki, transportowiec wodnosamolotów, warsztatowiec i trzy niszczyciele. Przebywające na morzu lotniskowce ocalały, jakie to miało znaczenie Japończycy przekonali się wkrótce pod Midway. Straty japońskie były znacznie mniejsze: pięć miniaturowych okrętów podwodnych, jeden duży (zatopiły go samoloty z „Enterprise”) oraz 29 samolotów i 50 lotników.

Po ataku w japońskich szeregach zapanowała euforia. Przy praktycznie zerowych stratach zadano amerykańskiej flocie poważny cios, jednakże na dłuższą metę Japonia nie miała szans, wystarczy porównać nakłady na cele wojenne poniesione przez obydwa kraje w latach 1935 – 1944: 172,5 mld $ Japonii przy 972,9 mld $ wydanych przez Stany Zjednoczone. Te liczby mówią same za siebie – zwycięstwo w Pearl Harbor okazało się początkiem narodowej klęski Japonii.

Zdjęcia z bombardowania Pearl Harbor

Zdjęcia z bombardowania Pearl Harbor przeleżały w starym aparacie 68 lat. Zaskakujące swoją jakością zdjęcia z japońskiego ataku na Pearl Harbor przeleżały s starym aparacie prawie 70 lat, zdjęcia są fantastyczne i ujmujące, a teraz nareszcie est okazja, by je zobaczyć.

Polecamy również artykuł o sytuacji politycznej przed atakiem na Pearl Harbor autorstwa Macieja Hypsia.

Bibliografia:

Z. Flisowski, Od Pearl Harbor do Singapuru, Poznań 1984.
R. Guillain, Od Pearl Harbor do Hiroshimy, Warszawa 1983.
G. Jankowski, Historia II wojny światowej – Fakt Album, Warszawa 2005.
B. Wołoszański, Ten okrutny wiek, Warszawa 2003.
II wojna światowa – Pacyfik w ogniu, Warszawa 1984.
Encyklopedia II wojny światowej – Oxford Educational, Poznań 2006 – 2007.
S. Lipiecki, Superpancernik USS „Nevada” Pearl Harbor [w:] Militaria XX wieku 2007/1, s. 40 – 44.
http://plasma.nationalgeographic.com/pearlharbor/
http://military.discovery.com/convergence/iwojima/casualtymap/casualtymap.html