Sojusz polityczno-wojskowy NATO został utworzony 4 kwietnia 1949 roku w Waszyngtonie. Jego sygnatariuszami było 12 państw (Belgia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, Kanada, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, USA, Wielka Brytania i Włochy) zainteresowanych zachowaniem pokoju i obroną swej wolności, wyznających zasadę politycznej solidarności i w razie potrzeby gotowych odwołać się do czynnika wojskowego. Istotą Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego są wzajemne gwarancje bezpieczeństwa. Podstawą prawną utworzenia NATO jest art. 51 Karty Narodów Zjednoczonych, który potwierdza prawo państw do obrony indywidualnej lub zbiorowej. W latach 1952 – 1982 grono członków sojuszu powiększyło się o cztery kraje: Grecję i Turcję (1952), Niemcy (1955) oraz Hiszpanię (1982). 12 marca 1999 roku do NATO przyjęto trzy kolejne państwa: Polskę, Czechy i Węgry.
<>
Kwatera Główna NATO w Brukseli jest siedzibą sojuszu i stałym miejscem obrad Rady Północnoatlantyckiej, na forum której są konsultowane i podejmowane najważniejsze decyzje polityczno-wojskowe. Zapadają one na zasadzie konsensusu. W kwaterze mieszczą się siedziby: Sekretarza Generalnego NATO, Sekretariatu Międzynarodowego, przewodniczącego Komitetu Wojskowego oraz Międzynarodowego Sztabu Wojskowego.

Sekretarz Generalny NATO reprezentuje organizację na forum międzynarodowym,. Wybierany jest na czteroletnią kadencję, i zgodnie z przyjętą zasadą funkcję tą pełni polityk jednego z europejskich państw członkowskich sojuszu. Pełni on funkcje przewodniczącego Rady Północnoatlantyckiej (NAC), Komitetu Planowania Obrony (DPC) i Grupy Planowania Nuklearnego (NPG). Komitet Wojskowy (MC) tworzą szefowie sztabów sił zbrojnych armii sojuszniczych. W kwaterze głównej są oni reprezentowani przez swoich przedstawicieli – wyższych oficerów wspieranych przez personel narodowy. Komitet Wojskowy odpowiada za wszystkie sprawy militarne w NATO i stanowi forum konsultacji między państwami członkowskimi w tych kwestiach. Pełni też funkcje doradcze wobec najwyższych organów politycznych NATO.
<>
Zmiany polityczne, jakie zaszły w latach dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku spowodowały, że państwa NATO otworzyły się na współpracę polityczno-wojskową z krajami Europy, Azji Środkowej oraz Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Pierwszą inicjatywą było utworzenie Rady Współpracy Północnoatlantyckiej (NACC) w 1991 roku, która w maju 1997 roku została zastąpiona przez Radę Partnerstwa Euroatlantyckiego (EAPC). Należą do niej 44 kraje, w tym 19 państw członkowskich NATO oraz Albania, Armenia, Austria, Azerbejdżan, Białoruś, Bułgaria, Estonia, Finlandia, Gruzja, Kazachstan, Kirgizja, Łotwa, Litwa, Mołdawia, Rumunia, Rosja, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Szwajcaria, Tadżykistan, Macedonia, Turkmenia, Ukraina i Uzbekistan. EAPC jest organem, który nadzoruje rozwój dialogu, współpracy i konsultacji między NATO a Partnerami Współpracy. Wartość EAPC jako forum dla konsultacji leży w gotowości jej członków do podnoszenia na nowe poziomy jakościowe wzajemnej współpracy politycznej i wojskowej oraz we wspólnej woli umocnienia i rozszerzenia pokoju i stabilizacji na obszarze euroatlantyckim. Wynika to z podzielenia wartości i zasad zawartych w Dokumencie Ramowym Partnerstwa dla Pokoju (PdP). Program Partnerstwo dla Pokoju, zgłoszony przez NATO w styczniu 1994 roku, nadał nowy wymiar stosunkom między sojuszem a krajami partnerskimi.
<>
Umożliwia praktyczny rozwój współpracy wojskowej, wspólne uczestniczenie w misjach pokojowych, rozszerzenie demokratycznej kontroli nad siłami zbrojnymi oraz umacnianie stabilizacji i bezpieczeństwa w Europie. Dotychczas do PdP przystąpiło 27 państw, których współdziałanie z sojuszem odbywa się w ramach wspólnie opracowanego Indywidualnego Programu Partnerstwa.
<>
Dużą wagę przywiązuje NATO do współpracy z Rosją i Ukrainą. Potwierdzeniem tego jest ustanowienie w 1997 roku Rady NATO-Rosja i podpisanie Karty Szczególnego Partnerstwa z Ukrainą. Umożliwia to tworzenie zrębów partnerstwa w dziedzinie bezpieczeństwa europejskiego i jest jednym z wielu działań w budowie Europy stabilnej, pokojowej i wolnej od podziałów. Bezpieczeństwo europejskie jest ściśle związane z bezpieczeństwem i stabilizacją w basenie Morza Śródziemnego. W 1994 roku zainicjowano dialog z sześcioma krajami tego regionu: Egiptem, Izraelem, Jordanią, Mauretanią, Maroko i Tunezją. Nawiązanie kontaktów sojuszu z tymi państwami oraz utworzenie w 1997 roku Śródziemnomorskiej Grupy Współpracy przyczynia się do umocnienienia równowagi w regionie.

Operacje NATO

· Misja pokojowa IFOR w Bośni i Hercegowinie, prowadzona między 20 grudnia 1995 a 20 grudnia 1996.
· Misja pokojowa SFOR w Bośni i Hercegowinie, prowadzona między 21 grudnia 1996 a 2 grudnia 2004.
· Kampania lotnicza przeciw Jugosławii od 24 marca do 10 czerwca 1999 roku.
· Obecność Kosovo Force (KFOR) w Kosowie od 12 czerwca 1999 roku.
· Zabezpieczenie Cieśniny Gibraltarskiej po 11 września 2001 r.

w ramach operacji Active Endeavour.
· Obecność Międzynarodowych Sił Wspierających Bezpieczeństwo (ISAF) w Afganistanie od grudnia 2001 roku.
· Wsparcie logistyczne Unii Afrykańskiej w Darfurze w 2005 r.

Członkowie sojuszu

Belgia, Bułgaria (od 2004 r.), Czechy (od 1999 r.) Dania, Estonia (od 2004 r.), Francja, Grecja (od 1952 r.), Hiszpania (od 1982 r.), Holandia, Islandia, Kanada, Litwa (od 2004 r.), Luksemburg, Łotwa (od 2004 r.), Niemcy (od 1955 r.), Norwegia, Polska (od 1999 r.), Portugalia, Rumunia (od 2004 r.), Słowacja (od 2004 r.), Słowenia (od 2004 r.), Stany Zjednoczone, Turcja (od 1952 r.), Węgry (od 1999 r.), Wielka Brytania, Włochy.

Polska w Sojuszu

12 marca 1999 roku w miejscowości Independence (USA) minister spraw zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej prof. Bronisław Geremek podpisał akt przystąpienia Polski do NATO. Od tego dnia kraj nasz stał się pełnoprawnym członkiem sojuszu oraz posiada swoich przedstawicieli w strukturach politycznych i wojskowych.
<>
W Radzie Północnoatlantyckiej Rząd Polski reprezentuje ambasador Andrzej Towpik. W Komitecie Wojskowym przedstawicielem szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego jest generał dywizji Henryk Tacik, a w Międzynarodowym Sztabie Wojskowym NATO gen. bryg. Roman Iwaszkiewicz pełni funkcję dyrektora Departamentu Logistyki, Uzbrojenia i Zasobów. W Kwaterze Głównej Sojuszniczych Sił Zbrojnych NATO w Europie (SHAPE), która znajduje się w Casteau koło Mons w Belgii, szefem Narodowego Przedstawicielstwa Wojskowego jest gen. dyw. Andrzej Tyszkiewicz, funkcję dyrektora Zespołu Koordynacji Przedsięwzięć Partnerstwa dla Pokoju pełni generał dywizji Bolesław Izydorczyk, a szefem Pionu Szkolenia i Ćwiczeń Kwatery Głównej jest gen. bryg. Mieczysław Bieniek. Asystentem szefa Sztabu ds. Operacyjnych Sojuszniczych Sił Zbrojnych NATO Europy Północnej w Brunssum (Holandia) jest gen. bryg. Witold Cieślewski. Oficerowie polscy pełnią również służbę w Połączonym Dowództwie Centrum w Heidelbergu (Niemcy) oraz Połączonym Dowództwie Północny-Wschód w Karup (Dania).
<<Żołnierze SFOR – Siły Stabilizacyjne NATO Zasadniczym celem SFORu było utrzymanie porozumienia z Dayton>>
Do Sojuszniczych Sił Zbrojnych NATO Europy Północnej zostały wydzielone jednostki polskie, które jako pierwsze mogą osiągnąć pełną gotowość do działań w ramach sił szybkiego reagowania sojuszu. Należą do nich:

Wojska Lądowe:
· 10 Brygada Kawalerii Pancernej – Świętoszów;
· 10 Brygada Logistyczna – Opole;
· 4 pułk przeciwlotniczy – Czerwieńsk;
· 18 batalion desantowo-szturmowy – Bielsko-Biała;
· 16 batalion powietrzno-desantowy – Kraków,
· dwie eskadry śmigłowców – Tomaszów Mazowiecki.

Marynarka Wojenna:
· z 3 Flotylli Okrętów w Gdyni:
– okręt podwodny ORP „Orzeł „,
– okręt ratowniczy ORP „Piast”,
– trzy okręty rakietowe,
· z 9 Flotylli Obrony Wybrzeża na Helu:
– korweta ORP „Kaszub”,
– niszczyciel min ORP „Mewa”,
· z 8 Flotylli Obrony Wybrzeża ze Świnoujścia:
– okręt transportowo – miniowy.

Wojska Lotnicze i Obrony Powietrznej:
· 1 eskadra lotnictwa taktycznego (MiG – 29) – Mińsk Mazowiecki,
· 7 eskadra lotnictwa taktycznego (Su – 22) – Powidz,
· 40 eskadra lotnictwa taktycznego (Su – 22) – Świdwin.

Docelowo wszystkie siły operacyjne Wojska Polskiego mają być przygotowane do przejścia na czas wojny pod zwierzchnictwo zintegrowanego dowództwa NATO. Pod dowództwem narodowym pozostaną jedynie siły obrony terytorialnej.

Bibliografia:

http://commons.wikimedia.org/wiki/North_Atlantic_Treaty_Organisation, dn. 18.05.2007
http://pl.wikipedia.org/wiki/NATO dn. 18.05.2007
http://www.nato.int/ dn. 18.05.2007