W atmosferze pobłażania i bezkarności ukształtowało się w Niemczech, po pierwszej wojnie światowej, wiele organizacji kontrrewolucyjnych, utrzymujących się dzięki poparciu finansowemu kapitału i Reichswehry (Utworzona po pierwszej wojnie światowej na mocy Traktatu Wersalskiego nowa, stała armia niemiecka licząca 100 tys. żołnierzy, praktycznie bez ciężkiego uzbrojenia). Organizacje te, szerzyły w społeczeństwie niemieckim idee skrajnego nacjonalizmu i dążeń odwetowych. Podatny grunt na wybujały nacjonalizm i kult dyscypliny znajdowały zrzeszenia studentów niemieckich oraz organizacje kombatantów. Jedną z takich organizacji było Polityczne Koło Robotnicze założone w Monachium przez Antona Drexlera i Karla Harrera jesienią 1918 roku. Mimo lewicowo brzmiącej nazwy, program Koła był skrajnie prawicowy, nacjonalistyczny i antysemicki. Drexler doprowadził wkrótce do powstania, na bazie Koła, partii politycznej, która została zarejestrowana w Monachium w styczniu 1919 roku pod nazwą: Niemiecka Partia Robotnicza (Deutsche Arbeiterpartei, DAP). Zwróćmy uwagę na ten czas jako okres początku istnienia w Niemczech, jakże ważnych z punktu widzenia późniejszych wydarzeń, oddziałów Freikorpsów (Korpusy ochotnicze (Freiwillige Korpsen, potocznie Freikorpsy).

Małe grupy byłych żołnierzy o skrajnie prawicowych poglądach, dowodzonych przez byłych oficerów, popierani i uzbrajani a także wykorzystywani do walki z niemieckim ruchem rewolucyjnym, wyzwoleńczo – patriotycznym zrywem społeczeństwa polskiego na Górnym Śląsku w Poznańskiem i na Pomorzu i rozgrywek politycznych przez dowódców Reichswehry. W ówczesnych czasach powstające niemalże w każdym zakątku Niemiec. Wielu późniejszych dostojników państwowych i partyjnych, w tym dowódców SS, przewinęło się przez Freikorpsy). Skupiające głównie żołnierzy wojsk lądowych wyposażone w broń maszynową a nie rzadko w artylerię, samochody pancerne a czasem nawet i czołgi, niektóre z nich osiągały nawet stany brygad. Stan 200 oddziałów z uzbrojeniem, liczebnością i organizacją porównywaną do regularnych oddziałów Reichswehry, spowodował, iż wkrótce o Freikorpsach mówiono jako o „Czarnej Reichswehrze”. Wierność i oddanie członków tychże oddziałów wobec swoich dowódców spowodowało umocnienie kultu jednostki. Poszczególne oddziały nazywano nazwiskami ich dowódców: brygada „Ehrhardt”, „Ritter von Epp” czy „Mossbach” pozostawiło ślad w życiu niemieckiego społeczeństwa. Większość członków Freikorpsów nosiła mundury wojskowe, uzupełnione symbolami oddziałów, wśród których przeważały swastyki i trupie główki – ważny emblemat niemieckiej heraldyki wojskowej, znak elitarnych oddziałów Huzarów Cesarza i obsad miotaczy ognia na frontach I wojny światowej. Dla wielu Niemców umundurowane Freikorpsy zdawały się być oznaką spokoju i porządku powojennego zamętu. Jednakże bardzo szybko te nadzieje okazały się złudne. Oddziały Freikorpsów wykazały się okrucieństwami i licznymi masakrami robotników pogłębiając wewnętrzne konflikty to też wkrótce brygada „Ehrhardt” wraz z innymi Freikorpsami zastałą rozwiązana. Sam Ehrhardt nie zaprzestał jednak działalności politycznej dołączając do ugrupowań skrajnej prawicy.

W połowie 1919 roku bawarska DAP zaczęła zyskiwać członków, upowszechniając swoje radykalne poglądy na wiecach, na których mimo dużego zainteresowania, napływ nowych członków był niewielki. W tym czasie Reichswehra rozwinęła działalność wywiadowczą, penetrując grupy o nastawieniu prawicowo – nacjonalistycznym i rekrutując pośród nich nowych członków Freikorpsów. Jej agenci uczęszczali na wiece i składali raporty na temat ewentualnej przydatności poszczególnych ugrupowań.

Jednym z takich agentów był Adolf Hitler, zwerbowany przez kapitana wywiadu Karla Mayera, który postanowił wprowadzić go do jednej z inwigilowanych organizacji. Hitler zgodnie z poleceniami zaczął rozpracowywać DAP i chociaż nie odpowiadała mu jej organizacja, to skrajnie prawicowa i nacjonalistyczna retoryka oraz antysemickie poglądy partii bardzo mu się spodobały. We wrześniu 1919 roku wstąpił w jej szeregi jako 555 z kolei członek (Mimo powszechnej opinii i tego co utrzymywał sam Hitler, nigdy nie był siódmym członkiem partii lecz siódmym członkiem komitetu. Jego legitymacja partyjna została sfałszowana przez wymazania numeru 555. a wpisanie numeru 7). W uznaniu oratorskich zdolności powierzono mu stanowisko szefa propagandy komitetu wykonawczego partii. Wkrótce pod jego wpływem organizacja zmieniła nazwę na Narodowosocjalistyczną Niemiecką Partię Pracy (Nazionalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei, NSDAP) a on sam w styczniu 1922 roku został jej przewodniczącym. Sprytne połączenie nacjonalizmu i socjalizmu w nazwie partii miało ściągać w jej szeregi członków całej niemieckiej sceny politycznej a także w przyszłości rzeszę potencjalnych zwolenników. Mimo iż partia rozwijała szybko i sprawnie, między innymi kupując za pieniądze uzyskane z od Reichswehry w 1920 roku niezależny dziennik „Völkischer Beobachter” a w 1921 roku mając 12 oddziałów terenowych poza Monachium i ponad 3000 członków, to jej mitingi i wiece często zrywane były przez bojówki przeciwników politycznych przekształcając się w walki uliczne.

Dla ochrony swoich mówców NSDAP zorganizowała własną formację porządkową. Stworzono Sekcję Sportowo – Gimnastyczną, z której to wybierano najbardziej wysportowanych członków w charakterze ochrony działaczy partyjnych. Sekcja ta przerodziła się w połowie 1921 roku w regularną bojówkę Oddziałów Szturmowych (Sturmabteilungen, SA). Nazwa bojówki miała przyciągnąć do niej byłych żołnierzy frontowych i eks – członków Freikorpsów. Ich zadaniem było między innymi rozbijanie wieców komunistycznych, rozprawa z przeciwnikami politycznymi a także udział w akcjach propagandowych np. rozklejanie plakatów czy rozdawanie ulotek.

Czołowym współtwórcą i faktycznym dowódcą SA był eks – kapitan armii carskiej i Reichswehry Ernst Röhm, w owym czasie pierwszoplanowa postać partii nazistowskiej.

Najpotężniejsza z organizacji członkowskich partii nazistowskiej, o dużym stopniu samodzielności, wywodziła się w znacznej mierze z dawnych oddziałów Freikorpsów. Jej kolebką stała się część brygady „Ehrhardta” jednakże bez swojego dowódcy, który mimo usilnych starań Röhma odmówił przystąpienia do NSDAP nie czując szacunku ani zaufania do Hitlera. Śladem tej grupy poszło niebawem wiele innych podobnych formacji. Do całej tej zbieraniny dołączyli ludzie najbardziej zdemoralizowani i pozbawieni wszelkich skrupułów spośród drobnomieszczaństwa i bezrobotnych. W okresie walki o władzę SA była dla partii hitlerowskiej ważnym instrumentem agitacji politycznej i terroru stosowanego wobec przeciwników NSDAP. Jej oddziały zorganizowane były na sposób wojskowy; dobrze uzbrojone, odziane w brunatne mundury stanowiły potężną siłę, która u szczytu swej potęgi liczyła ponad 4,5 miliona ludzi.

Było oczywiste, iż Hitler musiał w końcu zdać sobie sprawę z faktu, że SA to jednak większość żołnierzy Freikorpsów nawykłych do słuchania tylko swoich bezpośrednich przełożonych mimo tego, że formalnie był ich zwierzchnikiem. Ponadto Röhm widział SA jako swego rodzaju prywatną, masową armię zastępującą całkowicie Reichswehre, która miała mu pomóc w objęciu władzy. Dostrzegając to niebezpieczeństwo, Hitler zaczął otaczać się najbardziej oddanymi sobie grupami zwolenników pochodzących z SA. W marcu 1923 roku z tychże grup powstaje Warta Sztabowa (Stabswache) chroniąca Hitlera przed zewnętrznymi i wewnętrznymi wrogami. Swoistą ironią jest fakt, że Hitler musiał organizować sobie i partii ochronę przed formacją, która właśnie do tego została powołana. Niedługo potem bo w maju 1923 roku Stabswache zostaje przekształcona w Oddział Uderzeniowy (Stosstrupp) pod nazwą „Stosstrupp Adolf Hitler” (Oddział Uderzeniowy Adolfa Hitlera).

Zadanie organizacji Stosstruppu zostało powierzone dwóm członkom zarządu NSDAP, ślepo oddanych Hitlerowi, Juliusowi Schreckowi i Josefowi Berchtoldowi. Oddział uzbrojony w rewolwery i gumowe pałki różnił się umundurowaniem od oddziałów SA. Członkowie Strosstrupp, wśród których byli późniejsi prominenci partii i SS między innymi Josef „Sepp” Dietrich i Rudolf Hess, nosili czarne czapki ze srebrną odznaką trupiej główki a na ramieniu opaski ze swastyką w czarnej obwódce. Oprócz wspomnianych wyżej funkcji Strosstrupp spełniał również funkcje policyjne wewnątrz NSDAP a przede wszystkim kontrolował SA. Pierwszą poważną akcją w jakiej oddziały Strosstrupp brały udział była próba zamachu stanu w Monachium tzw. pucz monachijski (Znany również jako „pucz piwiarniany” z tego względu, iż jego początek miał miejsce w monachijskiej piwiarni „Bürgerbräukeller”), zakończony kompletnym fiaskiem. Po nieudanym puczu, Hitler wraz z innymi jego organizatorami został aresztowany a partia nazistowska, SA i oddziały Strosstrupp rozwiązane. Jedynym pożytkiem z tych wydarzeń było uzyskanie chwały męczenników ruchu narodowosocjalistycznego i uzyskanie obiektu kult tj. Krwawego Sztandaru (Blutfahne). Mimo klęski puczu, rozgłos jaki przysporzył partii spowodował napływ kilkunastu tysięcy zgłoszeń. Röhm wypuszczony warunkowo na wolność, mianowany przez Hitlera dowódcą nielegalnej SA, zwerbował do niej około 30 tysięcy nowych członków. Przypomnijmy, że przed puczem liczebność SA sięgała 2 tysięcy, teraz siła i tak potężnej wówczas organizacji była piętnaście razy większa. Hitler, po wyjściu z więzienia, zaledwie po dziewięciomiesięcznym (W rzeczywistości Hitler został skazany na 5 lat więzienia. Przy wyroku zastosowano nadzwyczajne złagodzenie kary z uwagi na szczytne motywy czynu – chęć obrony integralności państwa, a w uznaniu zasług wojennych karę więzienia zamieniono na karę twierdzy bez utraty praw publicznych) pobycie, musiał poważnie zaniepokoić się sytuacją w jakiej znalazła się partia jak również on sam.

Co prawda w 1925 roku NSDAP została odbudowana, a działalność SA nadal była zabroniona, to jednak zakaz ten nie obejmował wszystkich rejonów Niemiec, zwłaszcza północno – zachodnich. Właśnie tam SA najbardziej wzrastała liczebnie, zachowując przy tym niezależność wobec centrali NSDAP mającej swą siedzibę w Monachium. W tej sytuacji, Hitler postanowił oprzeć się przede wszystkim na osobach bezwarunkowo mu wiernych i oddanych. W kwietniu 1925 roku została odtworzona, a w zasadzie utworzona na nowo ochrona osobista Hitlera. I ponownie zadanie to realizował Julius Schreck. Początkowo oddział liczył zaledwie 8 osób, dawnych członków Strosstrupp. Nowym oddziałom nadano nazwę Sztafet Ochronnych (Schutzstaffeln, SS). Schreck zajął się umacnianiem elitarnego statusu SS. Miały to być pododdziały starannie wyselekcjonowanych ludzi liczące nie więcej niż po 10 osób z jednym oficerem w każdym okręgu. W związku z tym wydano pismo okólne nr 1 nakazujące wszystkim terenowym oddziałom NSDAP utworzenie SS, składających się w każdej miejscowości z 10 osób. Wyjątkiem był Berlin, w którym z konieczności utrzymywania stałych dyżurów, miał 20 osobowy pododdział. Przyjmowano kandydatów niepijących, w wieku 25 – 35 lat, bez przeszłości kryminalnej, zdrowych psychicznie o doskonałej kondycji fizycznej. Najważniejszym jednak kryterium selekcji była niezachwiana wiara w ideały narodowego socjalizmu i wierność Hitlerowi. Pod koniec 1925 roku zarejestrowano około tysiąca ochotników, z czego w szeregi SS przyjęto dwustu.

W kwietniu 1926 roku dowództwo SS przejął Josef Berchtold. Od listopada tego roku piastujący stanowisko Reichsführera SS. Hitler widząc w nowej gwardii przybocznej swe prawdziwe oparcie, starał się podnieść i umocnić jej rangę w opinii członków NSDAP. Wyrazem tego było uroczyste przekazanie SS, podczas kongresu NSDAP w Weimarze, słynnego już Krwawego Sztandaru.

Równocześnie z formowaniem SS, Hitler dążył do całkowitego podporządkowania sobie SA.

Mając świadomość z potencjalnego zagrożenia, jakie stwarzała dla niego pozycja i wpływy Röhma, zmusił go do złożenia stanowiska dowódcy SA i wyeliminował z praktycznej działalności NSDAP. (Röhm, pozbawiony w Niemczech możliwości prowadzenia na szerszą skalę działalności politycznej, wyjechał w tym okresie jako instruktor wojskowy do Boliwii).

Na miejsce Röhma mianowany został Franz Pfeffer von Salomon, podobnie jak Röhm, oficer wywiadu Reichswehry współpracujący z Freikorpsami. Chcąc zademonstrować dobrą wolę, Hitler dał Salomonowi wolną rękę w rozwijaniu SA, co pozwoliło wstąpić w jej szeregi kolejnym byłym członkom Freikorpsów, a także oddał SA formalne zwierzchnictwo nad SS. Gesty te miały przekonać szturmowców, słabo znających Hitlera, o jego dobrych intencjach.

W latach 1926 – 1927, Berchtold jako Reichsführer zaczął przekształcać SS w elitarną organizację, wyłączoną spod kontroli terenowych oddziałów NSDAP, nadając im całkowitą niezależność w ruchu nazistowskim. Ten stan, w jakim znalazło się SS, wywołał sprzeciw aparatu partyjnego NSDAP. Niezadowolenie to przerodzić się miało wkrótce w rywalizacje o prymat i kierowniczą rolę w państwie. Największym jednak przeciwnikiem usamodzielniania się SS pozostało kierownictwo SA, nadal ich formalny zwierzchnik. Wyrazem tego było zarządzenie wydane przez dowódcę SA Pfeffera von Salomona zabraniające tworzenia formacji SS w tych miejscowościach, w których SA nie była w sposób dostatecznie silny reprezentowana.

Wiosną 1927 roku ze stanowiska Reichsführera ustąpił Josef Berchtold, protestując w ten sposób przeciw machinacjom SA, mającym na celu ograniczenie liczebności i pozycji SS. Jego miejsce zajął Ehrhardt Heiden, który starał się podnieść wewnętrzną dyscyplinę i karność w szeregach SS. Jednakże pod jego kierownictwem organizacja rozwijała się opieszale, dając możliwość większej dominacji organów SA, powodując tym samym dalszy upadek morale członków SS. Nie dając sobie rady z potężną cały czas SA, Heiden złożył rezygnację. 16 styczniu 1929 roku zaczęła się prawdziwa historia SS. Nominowany przez Hitlera, na urząd Reichsführera SS, został zastępca Ehrhardta Heidena, weteran puczu monachijskiego, członek Freikorpsu „Reichskriegsflagge”, Heinrich Himmler. Urodzony w październiku 1900 roku w rodzinie bawarskiego nauczyciela, zamierzał poświęcić się zawodowi oficera.

Po ukończeniu podchorążówki nie znalazł się jednak na froncie gdyż zanim przerzucono Himmlera do oddziałów frontowych wojna się już skończyła. Niezaspokojony w swoich wojskowych ambicjach, zawiedziony z powodu klęski Rzeszy, zaciągnął się do Freikorpsów aby wziąć udział w zdławieniu władzy robotniczej w Monachium. Jednostka, w której był, nie wyruszyła jednak do walki. Wobec tych niepowodzeń, Himmler zapisał się na wydział rolniczy Wyższej Szkoły Technicznej w Monachium, gdzie zainteresował się wiedzą o genetyce i krzyżowaniu ras. Podczas studiów nawiązał liczne kontakty ze środowiskiem nacjonalistycznych kombatantów oraz z zrzeszeniem studentów niemieckich. W gronie zawziętych wrogów demokratycznej lewicy kształtował swój światopogląd. W czasie studiów poznaje Ernsta Röhma i za jego namową wstępuje do Freikorpsu „Reichskriegsflagge”, a po ukończeniu studiów w 1923 roku ponownie za sprawą Röhma wstępuje do NSDAP. Jako członek „Reichskriegsflagge” i NSDAP, Himmler bierze udział w puczu monachijskim, niosąc sztandar organizacji w pierwszym szeregu kolumny, krocząc ramię w ramię z Hitlerem i Ludendorfem. Po załamaniu się puczu związał się z ruchem nazistowskim obejmując stanowisko osobistego sekretarza szefa propagandy partii, Gregora Strassera. W zbliżającej się kampanii wyborczej do Reichstagu w 1924 roku uczestniczył jako fanatyczny propagandzista, organizując wiece w miasteczkach i wsiach Dolnej Bawarii, występując przeciwko Żydom, masonom, komunistom i światowej plutokracji.

W sierpniu 1925 roku Himmler wstępuje do odbudowanej przez Hitlera NSDAP rozpoczynając tym samym swoją karierę w aparacie partii. W tym samym roku awansuje na stanowisko zastępcy Gauleitera okręgu Niederbayern, rok później pełni tą samą funkcję w okręgu Oberbayern – Schwaben, otrzymując następnie nominację na szefa propagandy NSDAP. Mimo, iż Himmler nie spełniał wymogów stawianych szeregowym esesmanom, przyjęto go do Schutzstaffeln jako 168 członka organizacji. W 1927 roku zostaje zastępcą Reichführera SS, a w styczniu 1929 roku czwartym z kolei i ostatnim Reichsführerem SS.

Heinrich Himmler okazał się znakomitym organizatorem i człowiekiem o niezłomnej woli. Świadomie i konsekwentnie dążył do tego, by SS, w przeciwieństwie do SA rekrutującej się w znacznym stopniu z najgorszych mętów społecznych, składała się z ludzi starannie dobranych i skupiała elitę ruchu nazistowskiego. W SS obowiązywało bezwzględne posłuszeństwo wyrażone w maksymie nadanej w 1931 roku przez Hitlera: „Moim honorem jest wierność” (Meine Ehre heisst Treue) – stanowiącej dla każdego esesmana najwyższe prawo.

Himmler, według którego SS stać się miało „Narodowosocjalistycznym Rycerskim Zakonem Nordyków”, konsekwentnie nawiązywał do wzorów Zakonu Krzyżackiego i misji spełnianej przezeń na Wschodzie przyjmując jego średniowieczną symbolikę i niektóre z obyczajów. Upodobanie do Średniowiecza występowało u Himmlera również w dziedzinie symboli zewnętrznych. I tak symbolem całej organizacji SS stały się znaki runiczne SS, jednym ze stosowanych wyróżnień było wręczenie honorowego pierścienia z trupią główką wracający do Reichsführera po śmierci esesmana, do munduru wyjściowego dodawano sztylet z wygrawerowana maksymą „Meine Ehre heisst Treue”, a dystynkcjami wyższych oficerów stały się liście dębowe.

Dla wypracowania i stosowania kryteriów rasowych Himmler powołał w 1931 roku Główny Urząd do Spraw Rasowych i Osiedleńczych (Rasse und Siedlungshauptamt), prowadzący między innymi kartotekę rodową każdego esesmana, na którego czele stanął teoretyk rasizmu, późniejszy minister rolnictwa Rzeszy, Richard Walther Darre.

Pod jego kierownictwem opracowano Kodeks SS wprowadzony w życie przez Himmlera. Zgodnie z nim każdemu kandydatowi do SS stawiano wysokie wymagania formalne. Musiał on posiadać udokumentowanych od 1750 roku aryjskich przodków, i udowodnić, że nie chorują na żadne choroby dziedziczne. Ponadto wykazywać się nieskazitelną (z hitlerowskiego punkty widzenia) przeszłością kryminalną i polityczną zarówno własną jak i najbliższej rodziny oraz odpowiednie warunki fizyczne tj. „nordycki” wygląd, wzrost minimum 170 cm i wysoką sprawność fizyczną. Każdy esesman pragnący się ożenić, musiał uzyskać osobiste zezwolenie Reichsführera SS. W celu utrzymania rasy nordyckiej oraz osiągnięcia dużej liczby potomstwa, narzeczona musiała spełniać podobne kryteria co esesman, dodatkowo jednak zmuszona była poddać się badaniom stwierdzającym jej płodność.

Odpowiadający tym wymogom, po półrocznym, podzielonym na dwa etapy, okresie wstępnym stawali się kandydatami na esesmanów (SS – Anwärter). Okres kandydacki trwał również pół roku i kończył się w rocznicę puczu monachijskiego, 9 listopada każdego roku następującą przysięgą: „Przysięgam Tobie, Adolfowi Hitlerowi, jako Wodzowi, lojalność i wierność. Ślubuję Tobie i tym, których wyznaczysz na moich dowódców, wierność aż do śmierci. Tak mi dopomóż Bóg”.

Stan osobowy SS wzrastał w szybkim tempie. W styczniu 1929 roku jej liczebność wynosiła zaledwie 280 osób, by w maju osiągnąć stan 660 osób; grudzień 1930 – 2727 osób, rok później – 14964 osoby, czerwiec 1932 – 30000 osób, maj 1933 – 52000 osób. Himmler ściągał w szeregi organizacji możnych sympatyków NSDAP. Finansiści i przemysłowcy jak również wiele osób pochodzenia szlacheckiego stawało się honorowymi członkami SS, których nie obowiązywały reguły Kodeksu.

Wzrost znaczenia SS zaczął niepokoić kierownictwo SA, które starało się zepchnąć Himmlera na jego właściwe miejsce czyli podwładnego dowódcom SA. Zapobiegł temu Hitler, uniezależniając organizację od Oddziałów Szturmowych. Zniesiono dotychczasowe ograniczenia dotyczące SS w sprawie zakazu posiadania w jednej miejscowości więcej niż 10 członków.

Wprowadzono nową strukturę organizacyjną. Najmniejszą jednostką była drużyna (Schar), składająca się z 8 członków pod dowództwem Scharführera, wchodząca w skład plutonu (Trupp), ten zaś w skład kompanii (Sturm). Wyższymi jednostkami organizacyjnymi były: batalion (Sturmbann), pułk (Standarte), „odcinek” (Abschnitt), odpowiednik brygady i „grupa” (Gruppe) stanowiąca odpowiednik okręgu wojskowego, przemianowane w 1936 roku na „nadodcinki” (Oberabschnitt), odpowiednik dywizji na czele z Gruppenführerem. Chociaż w 1930 roku nowy schemat organizacyjny SS nie był jeszcze wypełniony dostatecznie liczebną kadrą jednak w swym założeniu uzupełnienie to było już przewidziane, a od 1930 roku dowódcy SS mieli prawo dobierania sobie odpowiedniej kadry z jednostek Oddziałów Szturmowych. Szczególną rolę dla formowania zadań i kształtowania oblicza Sztafet Ochronnych odegrało zarządzenie Hitlera wydane 7 listopada 1930 roku, tworzące z SS narzędzie zcalające NSDAP, podporządkowania woli i rozkazom Führera wszystkich ogniw oraz instancji partyjnych. Jednakże formalnie SS wciąż podlegało dowództwu SA.

Czynnikiem, który w ogromnym stopniu przyczynił się do wzrostu znaczenia Sztafet Ochronnych, początkowo wewnątrz NSDAP, później zaś w całym państwie, stało się utworzenie Służby Bezpieczeństwa (Sicherheitsdienst, SD). Formacja ta rozwinęła się z istniejącej wcześniej w ramach Ogólnych SS służby „IC”, odpowiadającej w Reichswehrze kontrwywiadowi.

Od 10 sierpnia 1931 roku kierownictwo tej instytucji objął, jej faktyczny organizator, Reinhard Heydrich, dyscyplinarnie usunięty z Reichsmarine za próbę gwałtu. Zaangażowany przez Himmlera do pracy w sztabie SS, przystąpił na polecenie swego szefa do tworzenia SD. Pierwotnym zadaniem Służby Bezpieczeństwa było oczyszczenie NSDAP z wrogich nazizmowi elementów i przeciwdziałanie ich dalszej penetracji w szeregach partyjnych. Heydrich mianowany oficjalnie 29 lipca 1932 roku szefem SD, w stopniu służbowym SS – Standartenführera opracował schemat organizacyjny i zasady działalności kierowanej instytucji. Pod jego kierownictwem powstała szeroko rozbudowana organizacja skupiająca zdolnych członków SS jak i osoby spoza tej organizacji.

SD uzyskała monopol w dziedzinie wywiadu wewnętrznego w partii hitlerowskiej i stała się również stopniowo jedyną służbą informacyjną NSDAP. Pełniąc „zadania wewnętrzne” zbierała informacje o wewnątrzpartyjnych przeciwnikach Hitlera i ich powiązaniach a także o działalności w NSDAP agentów policji i innych partii. „Zadania zewnętrzne” obejmowały gromadzenie informacji o stosunkach wewnętrznych w innych partiach i ich przywódcach, liczebności, powiązaniach i planach działania. Na szeroką skalę funkcjonariusze SD penetrowali także szeregi policji niemieckiej. W Trzeciej Rzeszy Służba Bezpieczeństwa otrzymała rozszerzone zadania wywiadu i kontrwywiadu politycznego. Nadal inwigilowała aktyw NSDAP, środowiska społeczno – zawodowe, nadzorowała życie naukowe, analizowała programy i metodykę działania przeciwników narodowego socjalizmu aż wreszcie opracowywała poufne sprawozdania sytuacyjne obejmujące wszystkie dziedziny życia w Niemczech.

Obok centralnego Urzędu Bezpieczeństwa, placówki służbowe SD zostały utworzone również przy wszystkich „odcinkach” i „nadodcinkach” SS, nominalnie zależne od terenowych dowódców SS, ale przede wszystkim podporządkowane Heydrichowi.

Wraz z rozszerzaniem zasięgu ingerencji SD, postępował awans jej szefa. W 1931 roku Heydrich był zaledwie SS – Sturmführerem, co w hierarchii wojskowej odpowiadało stopniowi porucznika, by w 1933 roku osiągnąć stopień SS – Oberführera (pułkownik). Oprócz systematyczności i wytrwałości w działaniu wykazywał bezwzględność i całkowity brak skrupułów.

Wykorzystywał skrzętnie zebrane informacje i kompromitujące materiały służące mu później jako narzędzie szantażu i prowokacji.

W drugiej połowie lat dwudziestych w NSDAP zarysował się konflikt między Hitlerem a Gregorem Strasserem. Polegał on na różnicy poglądów na temat programu partii. Dwudziesto – pięcio punktowy program NSDAP, którego gorącym zwolennikiem był Strasser a także tysiące zwolenników drobnomieszczańskiego radykalizmu, Hitler traktował jako swoistego rodzaju kamuflaż, podobnie zresztą jak nazwę samej partii. Jego prawdziwe cele pokrywały się raczej z interesami wielkiego kapitału i obszarnictwa niemieckiego. Po za tym Strasser wraz z Josephem Goebbelsem sprawował faktyczną władzę nad organizacjami NSDAP w tym nad SA w północnych Niemczech co było kolejnym powodem do pogłębiania się konfliktu. Dodatkowo istniało realne niebezpieczeństwo odrodzenia się opozycji przeciwko Hitlerowi, który właśnie w formacjach SS widział siłę zdolną do jej zwalczania. W związku z tym Hitler powierzył kierownictwo berlińskiej jednostki SS, byłemu oficerowi Freikorpsu, Kurtowi Daluege. Do jego zadań należała stała obserwacja berlińskiego dowództwa SA. Rosnąca w siłę SS oraz coraz bardziej umacniająca się pozycja szefa NSDAP, skłoniła do zmiany poglądów dotychczasowego przeciwnika Hitlera, Josepha Goebbelsa. Od tego czasu stał się jego najwierniejszym zwolennikiem. Hitler obdarzył Goebbelsa tak wielkim zaufaniem, że powierzył mu funkcję Gauleitera Berlina. Mimo to podlegający Goebbelsowi berliński oddział SA stanowił poważne zagrożenie postanowiono usunąć go z pomocą Kurta Daluege i jego SS. 30 sierpnia 1930 roku doszło do pierwszego starcia między bojówkami SS z bojówkami SA. Po tym wydarzeniu poważnie zaniepokojony Hitler usunął dotychczasowego szefa sztabu SA Pfeffera von Salomona, mianując na to stanowisko wracającego do łask Ernsta Röhma (Hitler wysłał list do Röhma, skłaniający go do powrotu do Niemiec i objęcia stanowiska szefa sztabu SA. W tym czasie pozycja Röhma w partii hitlerowskiej była nieporównywalnie mniejsza niż na początku lat dwudziestych, jednakże tylko on był w stanie uspokoić Oddziały Szturmowe i zaprowadzić w nich dyscyplinę). Jednakże zamieszanie w szeregach SA trwało nadal i nic nie wskazywało na rychłą zmianę tej sytuacji. Wkrótce Daluege wydał rozkaz zabraniający esesmanom utrzymywania wszelkich stosunków z członkami SA i cywilnymi członkami NSDAP. Policyjne funkcje wykonywał aparat SD prowadząc systematyczną inwigilację. Na fali dojrzewającego kryzysu politycznego w Niemczech SS rosła w siłę, zaś oddziały SA na skutek rozbudzonej ambicji swoich dowódców traciły grunt pod nogami.

Wkrótce miał nadejść dzień, w którym Hitler, dzięki organizacji przerodzonej z grupki zaufanych ludzi tworzących Stosstrupp w wyselekcjonowaną kilkudziesięciotysięczną elitę, oczyści środowisko NSDAP z członków SA zabezpieczając się przed ich intrygami raz na zawsze.