Niespełna 67 lat temu filipińska Manila stała się areną jednej z najzacieklejszych bitew miejskich II wojny światowej. Jej ofiarą padła w pierwszym rzędzie ludność cywilna, zatrzaśnięta w śmiertelnej pułapce pomiędzy walczącymi wojskami japońskimi i amerykańskimi. W efekcie Manilę, zwaną niegdyś „Perłą Orientu”, ochrzczono mianem „najbardziej zniszczonego w czasie wojny miasta – zaraz po Warszawie”.

Na szczęście w Rosji znaleźli się historycy, którzy odważyli się zakwestionować oficjalną historię „Wielkiej Wojny Ojczyźnianej”. Drzwi wyważył Wiktor Suworow ze swoim słynnym „Lodołamaczem”, obecnie jednym z najważniejszych oponentów „historyków w pagonach” pozostaje natomiast Mark Sołonin – „historyk-amator z Samary”, jak sam zwykł siebie określać.

„Cztery lata do usunięcia z naszej historii”, mówiono w powojennej Francji o państwie Vichy. To lapidarne podsumowanie można z pewnością interpretować na wiele sposób. Podejrzewam w każdym razie, że amerykański historyk Robert O. Paxton wspomniał te słowa, gdy na początku lat 60. bezceremonialnie odmówiono mu dostępu do dokumentów vichystowskiej „Armii Rozejmowej”.

„Sam widziałem, kobiety w wioskach napastują, przechodniów odzierają, kościoły rabują! Cesarz idzie do Moskwy! daleka to droga, jeśli Cesarz Jegomość wybrał się bez Boga!” – komentował gorzko mickiewiczowski Maciek Rózeczka na kartach XII księgi „Pana Tadeusza”. Niestety, ta jedna wypowiedź lepiej oddaje realia wojny 1812 roku niż sielankowy entuzjazm bijący z pozostałych fragmentów słynnego eposu. Dla mieszkańców ziem dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego napoleońska inwazja na Rosję okazała się bowiem prawdziwym kataklizmem.

Niestety biografia Melvina, świetnie opisując Mansteina-żołnierza, zawodzi, gdy Czytelnik chciałby lepiej poznać Mansteina-człowieka. Być może po trosze wynika to z faktu, że informacje na temat jego charakteru i życia osobistego łatwo giną w pedantycznym opisie wojskowej kariery. Wielka szkoda, gdyż jak przyznaje sam autor, „życie Mansteina było naznaczone sprzecznością i paradoksem”. Jak to bowiem możliwe, że człowiek uchodzący za uosobienie stereotypowego „zimnego pruskiego generała” potrafił zaskarbić sobie tak silne przywiązanie podwładnych, a zarazem być tak czułym mężem i ojcem?

Trudno się dziwić, że polskiemu wysiłkowi zbrojnemu w okresie napoleońskim poświęcono w literaturze przedmiotu bardzo wiele miejsca – by wymienić tylko tak monumentalne pozycje jak „Dzieje oręża polskiego w epoce napoleońskiej” Mariana Kukiela, czy „Legię Nadwiślańską” Stanisława Kirkora. Uczestnicy tych wydarzeń pozostawili również bogatą spuściznę pamiętnikarską i epistolarną. W tym kontekście należy więc podziwiać odwagę wydawnictwa Bellona, które zdecydowało się wydać niewielką, 56-stronicową książeczkę ze słynnej serii Osprey.

Miłośnicy batalistyki zapewne doskonale pamiętają znakomitą scenę bitwy Rzymian z Germanami, która pojawia się w początkowych sekwencjach hollywoodzkiego hitu „Gladiator”. Owo fikcyjne starcie nawiązuje do prawdziwego konfliktu toczonego w czasach cesarza Marka Aureliusza. Konfliktu, który przeszedł do historii pod nazwą „wojen markomańskich”.

16 maja 1811 roku francuska Armia Południa od wodzą marszałka Soulta stoczyła pod Albuerą zaciekłą bitwę z brytyjsko-hiszpańsko-portugalskimi wojskami generała Beresforda. Niewielu Polaków zdaje sobie sprawę, że doszło tam wówczas do najkrwawszej w historii konfrontacji pomiędzy wojskami polskimi a brytyjskimi.

Wiosną 1944 roku po obu stronach kanału La Manche trwały intensywne przygotowania do decydującego starcia II wojny światowej. O ile jednak alianci zachodni szykowali się do przeprowadzenia największej w dziejach operacji desantowej, inicjującej „krucjatę w Europie”, o tyle hitlerowski Wehrmacht gorączkowo szykował się do obrony tego, co nazistowska propaganda nazwała „Twierdzą Europa”.

Bitwa o Cherbourg i panowanie nad półwyspem Cotentin była jednym z najważniejszych epizodów kampanii w Normandii, choć pozostaje czasem w cieniu innych, bardziej dramatycznych zmagań – lądowania na plaży „Omaha”, bitew o Caen, alianckiego przełamania pod St Lô, walk w kotle Falaise. Przy istniejącej dysproporcji sił jej wynik nie mógł być inny jak całkowite zwycięstwo wojsk amerykańskich, choć jego efekty nie były tak znaczące, jak to sobie obiecywali alianccy sztabowcy.