O tym, że w historii Polski wciąż jest wiele białych plam, chyba nie muszę nikogo przekonywać. Burzliwe dzieje naszej ojczyzny, zwłaszcza w pierwszej połowie XX wieku, sprzyjały ich powstawaniu, dzięki czemu historycy jeszcze długo będą mieli pełne ręce roboty, nie zawsze przyjemnej i z reguły niełatwej.
Nie tak dawno temu zamieściliśmy recenzję filmu „Twierdza Beaufort”. Dziś zaś przyszła pora na książkę, na podstawie której powstała ekranizacja.
Tradycyjnie już ostatni weekend czerwca to okres, w którym nadmorskie Darłowo (wraz z przyległościami) opanowują czołgi, bojowe wozy piechoty, gaziki, urale, ciągniki artyleryjskie i bez mała wszystkie możliwe pojazdy wojskowe. Odbywa się wtedy bowiem Międzynarodowy Zlot Historycznych Pojazdów Wojskowych, w tym roku już jedenasty.
Na samym wstępie wyjaśnić trzeba jedną rzecz: polski tytuł książki jest mylący. A właściwie nie tyle tytuł jako taki, co podtytuł. „Stalin i Hitler” sugerować może, że naprawdę mamy do czynienia z kolejną biografią obu tyranów.
Zima przełomu lat 1939/1940 dwojako odznaczyła się w historii Starego Kontynentu. Po pierwsze: z powodu „dziwnej wojny” na granicy niemiecko-francuskiej. Po drugie zaś: ze względu na to, iż w tym samym czasie na uboczu Europy bodaj najpotężniejsze państwo świata – z pewnością największe. Najludniejsze i o najliczniejszych siłach zbrojnych – zaatakowało małą Finlandię.
Jonathan Littell, Amerykanin wychowany we Francji i piszący po francusku o niemieckich nazistach, zdobył sławę monumentalną – i mocno kontrowersyjną – powieścią „Łaskawe”. Niezależnie od kontrowersji chwalono jednak Littella za ponadprzeciętnie dobre przygotowanie się do pisania, a więc za wejrzenie w duszę nie tyle nawet nazisty jako takiego, co w duszę samego faszyzmu i nazizmu.
Koszmar, z jakim musiał się zmierzyć naród polski w latach II wojny światowej, zarówno ze strony nazistów, jak i bolszewików, doczekuje się coraz to nowych pozycji książkowych – czy to opracowań, czy pozycji źródłowych takich jak wspomnienia ofiar. Jest ich z każdym rokiem więcej, ale w moim odczuciu wciąż mało, jeśli wziąć pod uwagę skalę tragedii., dlatego też wszystkie ukazujące się należy przyjmować z pewnym kredytem zaufania. Ale nie bezkrytycznie, bynajmniej.
Książka, którą opisuję tym razem, też jest biografią, ale szczególną. „Dwaj jeźdźcy apokalipsy” Lecha Z. Niekrasza, która to książka pojawiła się w księgarniach dzięki staraniom wydawnictwa RYTM (notabene: jest to już drugie wydanie), nosi bowiem podtytuł „Stalin i Hitler: biografia porównawcza”. I faktycznie, podtytuł wyjaśnia wszystko.
6 czerwca 1944 roku rozpoczęło się wyzwalanie zachodniej Europy z kajdan hitleryzmu
„Ju 52/3m w II wojnie światowej” i „Fieseler Fi 156 Stroch w II wojnie światowej” są czymś pośrednim między typowym albumem a typową monografią, skutecznie łącząc główne zalety, ale i główne wady obu typów publikacji.
