W opracowaniach poświęconych Polskim Siłom Powietrznym pokutuje opowieść o tym, jak 7 września 1940 roku dowodzący Dywizjonem 303 F/L Atholl Forbes nie zauważył przelatujących w pobliżu samolotów nieprzyjaciela i jedynie dzięki zdecydowanej reakcji F/O Ludwika Paszkiewicza polscy piloci byli w stanie wykonać brawurowy atak na formację niemieckich Dornierów. W jego rezultacie liczba dywizjonowych sukcesów zwiększyła się o kolejnych czternaście zwycięstw{1}. Z dostępnych źródeł wynika jednak, że Forbes tego dnia nie popełnił żadnego błędu, a cała „oficjalna” wersja tej walki nie znajduje żadnego potwierdzenia w dokumentach, będąc tylko dowolną interpretacją autorów, którzy ją opisywali.

Ponad 400 stron lektury mija błyskawicznie. Czytelnik wchłania treść jak gąbka wodę. Autorowi zdolności literackich odmówić nie można, snuje opowieść z dramatyzmem i swadą, nie pomijając pisania o rzeczach czasem przykrych, ale charakterystycznych dla ówczesnej brutalnej rzeczywistości. Na końcu jednak pojawia się pytanie, co nam z tej opowieści w głowie zostanie. W mojej ocenie – niewiele.

Pod koniec lipca 1939 roku w Gdyni znalazła się grupa dwustu czechosłowackich lotników, którzy …

Edyta Stein urodziła się 12 października 1891 roku we Wrocławiu, w dzień żydowskiego Święta Pojednania. Od najmłodszych lat cieszyła się szczególną miłością matki i rodzeństwa ale jej dzieciństwa i lat młodzieńczych nie można dziś uznać za w pełni szczęśliwe. W szkole czuła się o wiele lepiej niż w domu — nie wspominając już przedszkola — mogąc tam pokazać się z najlepszej strony. W nauce zajmowała jedno z pierwszych miejsc, miała jednak ogromne trudności w nawiązaniu kontaktu z innymi dziećmi. Ze względu na pilność nazywano Edytę w szkole „karierowiczką”. W rodzinie zaś zwracano uwagę na jej ambicje i z naciskiem powtarzano „mądra Edyta”. Bolało ją to, bo od najmłodszych lat życia wiedziała, że o wiele ważniejszym jest być dobrym niż mądrym.

Zawarte w książce relacje zostały swego czasu nagrane i dziś stanowią część przeogromnych zasobów Imperial War Museum. Bailey usystematyzował je według podanego wcześniej „klucza rozdziałów” i… I już. Oczywiście wykonał ogromną pracę, ale czy można go nazwać Autorem książki, czy raczej osobą, która ów zbiór zredagowała i przygotowała do druku? Tu ocenę pozostawiam Czytelnikom.

Baza źródłowa wykorzystana w książce może przyprawić o zawrót głowy (wybrana bibliografia to 273 pozycje, z których zaledwie 16 przetłumaczono na język polski). Moorhouse wykorzystał nie tylko relacje powszechnie dostępne i te, które skrywają archiwa, ale także przeprowadził wywiady z ponad czterdziestoma rodowitymi berlińczykami, żyjącymi w tym mieście w latach jego „nazistowskiego rozkwitu” i „nazistowskiej agonii”.