Przedsiębiorstwo Archer Aviation ogłosiło dostarczenie amerykańskim siłom powietrznym pierwszego elektrycznego pionowzlotu Midnight. Docelowo USAF otrzyma sześć maszyn tego typu, wyprodukowanych w ramach wartego 142 miliony dolarów kontraktu przyznanego pod egidą programu Agility Prime.
Prowadzony od kwietnia 2020 roku Agility Prime to jeden z dwóch programów pod kuratelą akceleratora AFWERX powołanego do życia przez US Air Force. Celem Agility Prime jest wsparcie rozwoju komercyjnych latających taksówek o napędzie elektrycznym. Formalnie zastosowania wojskowe nie są pierwszoplanowym celem, ale według informacji podawanych przez AFWERX zidentyfikowano ponad sześćdziesiąt możliwych obszarów zastosowania statków powietrznych tej klasy.
Pentagon złożył na razie dwa zamówienia na małe samoloty pionowego startu i lądowania o napędzie elektrycznym (eVTOL). Pierwsze przyznano w kwietniu tego roku przedsiębiorstwu Joby Aviation. Łączna potencjalna wartość umowy to 131 milionów dolarów, jeśli Pentagon zdecyduje się na jego pełną realizację, co będzie oznaczało dostawę łącznie dziewięciu samolotów.
Here's a quick look at Midnight's latest transition flight… pic.twitter.com/HkQfTXiZCP
— Archer (@ArcherAviation) July 25, 2024
– Program Agility Prime to niesamowicie udany przykład tego, jak partnerstwo publiczno-prywatne może szybko tworzyć nowatorskie rozwiązania techniczne – mówił JoeBen Bevirt, założyciel i prezes Joby Aviation. – Nasi partnerzy z Departamentu Obrony nie tylko pozwolili nam badać różnorodne zastosowania samolotu przez rząd amerykański, ale też zapewnili nam kluczowe wsparcie w przygotowaniach do rozpoczęcia działalności komercyjnej w roku 2025.
Midnight ma mieć zasięg do 160 kilometrów, ale producent deklaruje, że będzie zoptymalizowany do lotów z czwórką pasażerów w promieniu 30 kilometrów z mniej więcej 12‑minutową przerwą na ładowanie akumulatorów między powrotem na lądowisko a kolejnym startem do lotu tam i z powrotem. Prędkość maksymalna ma wynosić 240 kilometrów na godzinę.
Dzięki napędowi elektrycznemu statki powietrzne takie jak Midnight cechują się względnie niskim poziomem emisji dźwięku i zerową emisją zanieczyszczeń bezpośrednio z instalacji pokładowych. Midnight ma być o 45 decybeli cichszy od śmigłowca, tyle że nie podano, o jakim śmigłowcu mowa. Z perspektywy sił zbrojnych zaletą będzie implementowana od zarania (w obu maszynach) możliwość lotu bezzałogowego, co otworzy drogę na przykład do zastosowania w roli dostawcy zaopatrzenia do pododdziałów bezpośrednio na polu walki bez stwarzania ryzyka dla lotników.
From the Archer unveil of the Midnight eVTOL yesterday: pic.twitter.com/d1YrkKdwi2
— Patrick McGee (@PatrickMcGee_) November 17, 2022
Kilka tygodni temu Midnight z powodzeniem zaliczył próby użytkowe, w których uczestniczył personel US Air Force. Obejmowały one wykonywanie symulowanych zadań transportowych, ewakuacji medycznej oraz zwiadowcze, dozorowe i rozpoznawcze (ISR). Dzięki temu Midnight otrzymał dopuszczenie do lotów wydane przez Departament Obrony.
Co słychać u konkurencji
Zarówno Midnight, jak i nienazwany jeszcze samolot opracowany przez Joby Aviation (do celów formalnych, zwłaszcza na potrzeby Federalnej Administracji Lotnictwa, oznaczono go S4) dopiero czekają na pełną certyfikację, która umożliwi im loty z pasażerami nad miastami. Potrzebne do tego są cztery osobne certyfikaty: typu, linii produkcyjnej, zdolności do lotu i operacyjny.
Niemniej od samego początku Joby ma przewagę nad Archerem. Pierwszy egzemplarz S4 dostarczono już we wrześniu ubiegłego roku, a dziewięć dni temu trzeci egzemplarz zjechał z linii produkcyjnej w Marinie w stanie Kalifornia.
Pomniejszony model S4 wzniósł się w powietrze już w 2015 roku. Pełnowymiarowy demonstrator technologii oblatano dwa lata później, a w roku 2019 ruszyły próby właściwego prototypu. Po kolejnych dwóch latach zbudowano drugi prototyp. Tymczasem pierwszy Midnight dopiero wykonał pierwszy lot w październiku 2023 roku, a pierwszy lot z przejściem do lotu poziomego i osiągnięciem prędkości ponad 100 mil na godzinę (161 kilometrów na godzinę) wykonano dopiero w czerwcu tego roku.
Łącznie pełnowymiarowe prototypy Joby’ego przeleciały już 33 tysiące mil, czyli 53 100 kilometrów. W listopadzie 2023 roku Joby stał się pierwszym przedsiębiorstwem z branży elektrycznych taksówek powietrznych, które wykonało lot z nowojorskiego heliportu Downtown Manhattan / Wall Street. Obecny był przy tym między innymi burmistrz Nowego Jorku Eric Adams.
Z przymrużeniem oka można stwierdzić, że Joby jest tak bardzo do przodu, iż zaliczył już nawet pierwszy wypadek. W lutym ubiegłego roku pierwszy prototyp (rejestracja N542AJ) rozbił się wskutek usterki i został poważnie uszkodzony (na pokładzie nikogo nie było). Mimo to wkrótce potem przedsiębiorstwo otrzymało certyfikat dopuszczający je do działalności w lotniczym przewozie osób. W czerwcu 2023 roku FAA dopuściła do lotu pierwszą maszynę wyprodukowaną w docelowej konfiguracji na linii produkcyjnej przeznaczonej dla produkcji seryjnej.
Tak wolny rozwój Midnighta o mało nie sprowadził poważnych problemów na firmę. W ubiegłym roku jeden z inwestorów Archera, Ken Cenderelli, złożył w sądzie w San Francisco doniesienie, iż szefostwo przedsiębiorstwa, w tym jego były CEO Brett Adcock i obecny CEO Adam Goldstein, podawało fałszywe informacje na temat postępów w pracach, między innymi przed publikowanie filmów edytowanych w taki sposób, aby podeprzeć nimi informacje o większej niż w rzeczywistości liczbie godzin spędzonych w powietrzu.
Prawnicy Archera wskazywali, że Cenderelli nie przedstawił żadnych dowodów na poparcie swoich tez i że wystąpił do sądu w nadziei, iż dowody same się znajdą w toku dalszego postępowania. Ostatecznie Cenderelli po miesiącu wycofał doniesienie.