Najsłynniejsza spośród wszystkich eskadr lotniczych US Marine Corps – legendarna „Black Sheep Squadron” – wkroczyła w nową epokę w swojej bogatej historii. 25 marca w ramach ceremonii w bazie macierzystej eskadry – Marine Corps Air Station Yuma w stanie Arizona – „Czarna Owca” oficjalnie zmieniła oznaczenie z dotychczasowego VMA-214 (214. Eskadra Uderzeniowa Piechoty Morskiej) na VMFA-214 (214. Eskadra Myśliwsko-Uderzeniowa Piechoty Morskiej).
Zmiana oznaczenia stanowi formalne potwierdzenie, że dla eskadry zakończyło się latanie na AV-8B Harrierach II, a zaczęła się poważna służba na samolotach nowej generacji – F-35B Lightningach II. Stąd też zmiana oznaczenia, związana z przesiadką z samolotów ściśle uderzeniowych na wielozadaniowe samoloty bojowe.
– Służyłem wcześniej w VMA-214 i latałem przez wiele lat na AV-8B, toteż „Czarna Owca” i Harrier zajmują w moim sercu szczególne miejsce – powiedział generał dywizji Bradford J. Gering, dowódca 3. Skrzydła Lotniczego Piechoty Morskiej, w którego skład wchodzi VMFA-214. – Dla 3. Skrzydła pożegnanie z Harrierem jest zaprawione kroplą goryczy, ale cieszymy się, że zwiększamy liczbę eskadr wyposażonych w F-35B.
VMFA-214 stała się ostatnią eskadrą w składzie 3. Skrzydła, która odesłała Harriery na emeryturę. Tym samym dobiegła końca służba tych wyjątkowych, ale i wiekowych samolotów na zachodnim wybrzeżu Stanów Zjednoczonych. Co ciekawe, pierwszą eskadrą w całym Korpusie Piechoty Morskiej przezbrojoną z Harrierów w F-35B także była jedna z eskadr z Yumy – VMFA-211 „Wake Island Avengers”. Stała się ona zarazem trzecią eskadrą Lightningów II w USMC; po szkoleniowej VMFAT-501 „Warlords” (kontynuującej tradycje rozwiązanej w 1997 roku VMFA-451 „Warlords”) i VMFA-121 „Green Knights”, latającej wcześniej na F/A-18D.
Ceremonia zmiany oznaczenia eskadry i przekazania dowództwa. Od lewej: płk Chad A. Vaughn, dowódca 13. Dywizjonu Lotniczego Piechoty Morskiej, ppłk Keith W. Bucklew, dotychczasowy dowódca VMA-214, i ppłk Christopher J. Kelly, nowo mianowany dowódca VMFA-214.
(US Marine Corps / Sgt. Samuel Ruiz)
Obecnie Harriery służą już tylko w MCAS Cherry Point w stanie Karolina Północna. Latają na nich trzy eskadry: VMA-223 „Bulldogs”, VMA-231 „Ace of Spades” i VMA-542 „Tigers”. VMA-231 ma być ostatnią eskadrą przezbrojoną w F-35B. Ma to nastąpić w roku 2026.
„Pappy” Boyington i jego czarne owce
Obecna VMFA-214 narodziła się jako VMF-214 (214. Eskadra Myśliwska Piechoty Morskiej) 1 lipca 1942 roku w bazie Ewa na hawajskiej wyspie Oʻahu z nazwą własną „Swashbucklers”. We wrześniu 1943 roku, po przebazowaniu na Espiritu Santo, dowództwo eskadry objął major Gregory „Pappy” Boyington, który wcześniej służył w Chinach w składzie „Latających Tygrysów” i dorobił się tam tytułu asa myśliwskiego, a teraz zebrał dwudziestu siedmiu pilotów w jednostkę bez samolotów i personelu technicznego.
Eskadra początkowo chciała się nazwać „Bękartami Boyingtona”, biorąc pod uwagę chaotyczny sposób jej sformowania i duży rozstrzał w poziomie doświadczenia pilotów, ale ostatecznie (ze względów, które dziś nazwalibyśmy piarowymi) postawili na „Czarną Owcę”. I tak, po niespełna czterotygodniowym przeszkoleniu, „Czarna Owca” – uzbrojona w myśliwce F4U-1 Corsair – ruszyła do walki.
Major Boyington prowadzący odprawę przed lotem bojowym.
(National Museum of the US Navy)
Przez kolejne osiemdziesiąt cztery dni eskadra pełna niepokornych indywidualności zapisała się w historii lotnictwa USMC. Zapisano jej na konto zniszczenie lub uszkodzenie 203 samolotów, ośmiu jej pilotów zostało asami z łącznym dorobkiem dziewięćdziesięciu siedmiu zwycięstw, a do tego „Czarna Owca” posłała na dno kilka okrętów transportowych i zaopatrzeniowych. 3 stycznia 1944 roku Boyington został zestrzelony i trafił do japońskiej niewoli.
Od 4 lutego 1945 roku eskadra stacjonowała na lotniskowcu USS Franklin (CV 13), z którego pokładu miała walczyć w bitwie o Okinawę. 19 marca – akurat kiedy Franklin wysyłał samoloty w powietrze – na okręt spadły dwie japońskie bomby o wagomiarze 250 kilogramów, które niemal go zatopiły. Wskutek eksplozji i pożaru zginęło 772 członków załogi, w tym 32 członków VMF-214. Był to koniec udziału w wojnie i dla lotniskowca, i dla „Czarnej Owcy”.
F4U-4B Corsair z VMF-214 przygotowywany do lotu bojowego z lotniskowca USS Sicily (CVE 118) w trakcie wojny koreańskiej.
(US Navy)
Pięć lat później VMF-214 stała się pierwszą eskadrą USMC walczącą w wojnie koreańskiej. Tam uczestniczyła między innymi w słynnej bitwie nad jeziorem Chosin. Mimo że do jej zadań należało także zapewnianie osłony z powietrza, skupiała się głównie na atakowaniu celów naziemnych – konwojów z zaopatrzeniem czy umocnionych stanowisk przeciwnika.
Tuż przed końcem wojny eskadra wróciła do USA, przesiadła się na myśliwce F9F Panther, a wkrótce potem – na F2H-4 Banshee. W tym okresie przemianowano ją na VMF(AW)-214 – AW oznacza all-weather, czyli działającą w każdych warunkach pogodowych, ponieważ F2H-4 dysponowały radarem.
F2H-4 Banshee eskadry VMF-214.
(Naval History & Heritage Command)
Niedługo potem nadeszła kolejna zmiana oznaczenia, na znane nam już VMA-214, a następnie przesiadka na samoloty FJ-4B Fury. W tym okresie, 29 sierpnia 1961, eskadrę, mogącą się pochwalić ponad 20 tysiącami godzin w powietrzu bez wypadku, wyróżniono nagrodą za nadzwyczajnie wysoki poziom bezpieczeństwa.
23 stycznia 1962 roku „Czarna Owca” po raz kolejny zmieniła samoloty, ale tym razem na dłużej. W jej składzie pojawiły się samoloty uderzeniowe Douglas A-4 Skyhawk. Kolejne, coraz nowocześniejsze ich wersje, służyły w eskadrze nieprzerwanie przez dwadzieścia siedem lat.
W czerwcu 1965 roku zaczęła się służba VMA-214 w wojnie wietnamskiej. W czasie drugiej tury służby (kwiecień 1966 – kwiecień 1967) eskadra wylatała 14 tysięcy godzin i użyła w walce ponad 10 tysięcy ton bomb i pocisków. Po powrocie do USA zaczęła służbę w charakterze jednostki przeszkolenia operacyjnego.
Samoloty A-4M Skyhawk eskadry VMA-124.
(US Navy)
W 1976 roku w telewizji NBC zadebiutował serial Baa Baa Black Sheep ukazujący fabularyzowane losy VMF-214 (Robert Conrad w roli Boyingtona), który na dobre utrwalił miejsce eskadry w amerykańskiej popkulturze. Kolejne lata minęły we względnym spokoju, ale otrzymywane wyróżnienia, w tym nagroda imienia Lawsona H.M. Sandersona dla eskadry uderzeniowej roku (1982), dowodzą, że „Czarna Owca” nie zasypiała gruszek w popiele. We wrześniu 1987 roku eskadra trafiła do nowego domu: MCAS Yuma.
Wreszcie w czerwcu 1989 roku eskadrę przezbrojono w samoloty uderzeniowe AV-8B Night Attack Harrier II – stała się ona pierwszą jednostką liniową USMC wyposażoną w zmodyfikowaną wersję tego samolotu przystosowaną do wykonywania lotów bojowych w nocy. Eskadra poświęciła wiele miesięcy na poszukiwanie optymalnych sposobów działania nocą, zarówno pod względem czysto taktycznym, jak i pod względem wpływu lotów nocnych na organizmy pilotów.
AV-8B Harriery II z VMA-214 na USS Peleliu (LHA 5).
( JO2 Zack Baddorf, US Navy)
Zadanie te sprawiły, że „Czarną Owcę” ominęła wojna w Zatoce Perskiej. W następnych latach zabezpieczała jednak między innymi operacje „Restore Hope” i „Southern Watch”, a także „Desert Strike”, czyli atak pociskami manewrującymi na Irak we wrześniu 1996 roku. W następnym roku eskadra testowała nowy system celowania – Automatic Targeting Hand Off System – mający zrewolucjonizować metodę udzielania bliskiego wsparcia wojskom lądowym, a także otrzymała trzecią już nagrodę imienia Lawsona H.M. Sandersona.
Wreszcie w grudniu 1998 roku w ramach operacji „Desert Fox” VMA-214 miała sposobność, aby sprawdzić w praktyce wypracowane metody działania w nocy, w tym korzystanie z pokładu lotniczego nocą wespół ze śmigłowcami.
AV-8B z VMA-214 w Twentynine Palms. Na nosie dobrze widoczny herb eskadry.
(US Air Force / Tech. Sgt. Efren Lopez)
Ostateczna rozprawa z Irakiem Saddama Husajna oczywiście również nie mogłaby się obyć bez „Czarnej Owcy”. VMA-214 wzięła udział w wojnie jako eskadra bazowania lądowego – z Kuwejtu – i udzielała wsparcia oddziałom I Zespołu Ekspedycyjnego Piechoty Morskiej nacierającemu w głąb Iraku. Łącznie w toku operacji „Southern Watch” i „Iraqi Freedom” eskadra odbyła 1900 lotów bojowych oraz użyła 107 ton bomb i pocisków. Niedługo później eskadra wykonała drugie tyle lotów bojowych – przez dziewięć miesięcy od maja 2004 roku – w ramach tak zwanej operacji „Iraqi Freedom II”, obejmującej zwalczanie sił partyzanckich i terrorystycznych.
Eskadra odbyła potem jeszcze kolejne tury służby w Iraku (z pokładów okrętów), a zarazem regularnie wysyłała pododdziały do stacjonowania w Japonii. Jej bazą macierzystą wciąż jednak pozostawała Yuma. Na początku 2009 roku na pokładzie USS Boxer (LHD 4) część eskadry uczestniczyła w działaniach antypirackich u brzegów Somalii, tymczasem już w maju 2009 roku drugą jej część przebazowano do Kandaharu w Afganistanie. „Czarna Owca” wylatała tam 3200 godzin w ramach lotów bojowych. Ostatni udział eskadry w konflikcie zbrojnym przypadł na operację „Inherent Resolve”, czyli zwalczanie bojówek islamistycznych w Iraku i Syrii.
– Będziemy tęsknić za AV-8B na niebie nad Yumą, ale nadeszła pora, aby przesiąść się na samolot myśliwsko-uderzeniowy nowej generacji – powiedział podpułkownik Keith Bucklew, ustępujący dowódca VMA-214.
Zobacz też: Jak Bundeswehra będzie chronić pilotów przed laserami
