Inkwizycja stanowi jedną z najlepiej zbadanych kart historii Kościoła. Co o by niej nie sądzić, trzeba mieć na uwadze, że walka podjęta przez katolickich hierarchów z różnymi heretyckimi odłamami umocniła potęgę Kościoła rzymskokatolickiego.
Nasz kraj wobec wydarzeń związanych z inkwizycją na tle chrześcijańskiej Europy raczej przyglądał się postępowaniu na Zachodzie, niekoniecznie naśladując zachód. Jednak nim doczekaliśmy się aktu konfederacji warszawskiej z 1573 r. również na ziemiach polskich działała instytucja kościelna znana, jako inkwizycja. Ten mało znany fakt z dziejów rodzimych stosunków religijno-społecznych na ziemiach polskich doby średniowiecza odkrywa przed Czytelnikami uznany autor książek o społecznych aspektach polskiego średniowiecza – Szymon Wrzesiński.
Czytelnicy naszego serwisu na pewno pamiętają recenzowane przeze mnie poprzednie dwie książki tego przedstawiciela młodego pokolenia historyków odnoszące się do stosunków społecznych wieków średnich. Z zafascynowania do historii społecznej powstało i to opracowanie – pierwsze, osobne opracowanie dotyczące problemu inkwizycji kościelnej na rodzimych ziemiach piastowskich.
Badanie dziejów walki polskiego kościoła katolickiego z licznymi nieprawomyślnymi sektami w wiekach średnich jest zadaniem bardzo trudnym dla współczesnego badacza. Do dnia dzisiejszego zachowało się bardzo niewiele informacji odnośnie walki z herezją na ziemiach polskich. W niektórych przypadkach dochodzi się do przekonania o celowości niszczenia tego dokumentów związanych z przedstawianą tematyką. Historyk musi więc nastawić się na analizowanie strzępków informacji, zwykle rażąco subiektywnych. Trzeba posiadać nie lada wiedzę o społeczeństwie polskim czasu średniowiecza, aby móc pokusić się o szerszą ocenę i interpretację tego zjawiska. Szymonowi Wrzesińskiemu tej wiedzy nie można odmówić.
Trzeba pamiętać, iż autor nie ogranicza się do ziem wchodzących w danym czasie w skład Korony Polskiej, lecz zajmuje się terenami dzisiaj byśmy to określili mianem Polski piastowskiej.
Na pierwszych stronach zapoznamy się z wprowadzeniem do tematu, dotyczącym walki Kościoła z ruchami heretyckimi. Następnie historyk przystępuje do przedstawienia polskiej specyfiki religijnej i społecznej na którą silnie oddziaływały wpływy płynące z zachodniej i południowej granicy.
Kanwą książki są losy husytyzmu, który promieniował z Czech na ziemie polskie, zwłaszcza Śląsk. Antagonizm katolicko- husycki to podstawa badań śląskiego autora. Dowiadujemy się m. in. o stosunku polskiej hierarchii kościelnej do ruchu husyckiego, reakcjach społecznych na hasła głoszone przez zwolenników Jana Husa, na stosunek polskich władców na sprawy husyckie, naciski dyplomacji papieskiej i cesarskiej itd.
Dzieło Wrzesińskiego to znakomite studium dziejów średniowiecznych ruchów heretyckich, które zaznaczyły się i w naszym kraju. Autor zgromadził imponującą bibliografię obejmującą zarówno źródła jak i opracowania. W tekście bardzo licznie cytuje oryginalne źródła, to uatrakcyjnia i uwiarygodnia postawione tezy.
Okładka „Inkwizycji na ziemiach polskich” różni się od poprzednich książek Wrzesińskiego – trochę szkoda, gdyż dzięki jednej szacie graficznej pozycje te mogły się wyróżniać na tle innych książek. Wydawnictwo Replika przygotowało dobre wydanie najnowszej książki Wrzesińskiego – poprawiła się jakość papieru, na końcu każdego rozdziału załączone są liczne ilustracje odnoszące się do podejmowanego w rozdziale tematu. Redakcji udało się uniknąć kompromitujących wpadek.
Książka Szymona Wrzesińskiego z pewnością spotka się z żywym odzewem miłośników czasów średniowiecznej Polski. Lektura nie stwarza żadnych problemów, a pozwala zrozumieć wiele czynników wpływających na ówczesne społeczeństwo. Chwytliwa tematyka na pewno pozwoli odnieść niemały sukces na naszym rynku wydawniczym – zresztą całkowicie zasłużenie.
Wydanie polskie: 10/2009
Liczba stron: 216
Format: 145 x 205 mm
Oprawa: miękka
ISBN-13: 978-83-7674-011-9
