Ostatnie lata charakteryzują się głębokim dynamizmem zmian w taktyce oraz technice wojskowej, mających na celu jeszcze pełniejszą automatyzację i unowocześnienie systemów walki. Rewolucyjny wręcz rozwój technologii doprowadził do gwałtownego wdrażania nowych systemów dowodzenia i kierowania oraz rozpoznania pola walki, a także broni precyzyjnej. Wprowadzanie nowej techniki wojskowej wpływa na zmiany struktur i organizacji sił zbrojnych, a w rezultacie na ewolucję koncepcji prowadzenia operacji.
<>
Doświadczenia ze współczesnych konfliktów zbrojnych wykazały, że aby uzyskać przewagę nad przeciwnikiem, należy skoordynować wysiłki różnych rodzajów wojsk. Tempo prowadzonych działań musi przewyższać możliwości reakcji przeciwnika, a jego siły i środki powinny być rażone na całej głębokości ugrupowania. Z tego powodu w ostatnim okresie, w jednostkach wsparcia ogniowego, w tym głównie artylerii większości nowoczesnych armii świata, dokonano wielu zmian organizacyjnych i zmniejszając stany etatowe, dąży się jednocześnie przez odpowiednią modernizację sprzętu, do spotęgowania siły ognia celem zapewnienia jednostkom walczącym skutecznego wsparcia ogniowego.

Historia konstrukcji

W latach siedemdziesiątych poprzedniego wieku Amerykanie zdali sobie sprawę, że Układ Warszawski posiada miażdżącą przewagę w kwestii mobilnej artylerii rakietowej. Postanowiono więc wdrożyć własny projekt na wysoce mobilną wyrzutnię rakiet. Na bazie wozu M2 Bradley opracowano więc transporter M 933 który został wykorzystany jako transport MLRS-a (skrót od: Multiple Launch Rocket System – wieloprowadnicowy system rakietowy).
<>
Prototypy 227 mm samobieżnej polowej wyrzutni rakiet MLRS został zbudowany pod koniec lat siedemdziesiątych W pracach konstruktorskich obok Stanów Zjednoczonych, uczestniczyły również: Wielka Brytania. Niemcy, Francja i Włochy, a także inne państwa. Głównym wykonawcą systemu rakietowego ze strony amerykańskiej była firma Vought Corporation, obecnie Loral Vought Systems.W 1983 roku broń wprowadzono do uzbrojenia armii amerykańskiej a pierwsze systemy wykonane w kooperacji europejskiej powstały pod koniec 1989 roku.
<>
Oprócz 850 MLRS w armii amerykańskiej 63 sztuk użytkuje Wielka Brytania, 150 Niemcy, 55 Francja, 24 Włochy, 22 Holandia, 48 Izrael oraz Norwegia, Grecja, Turcja, Korea Południowa, Dania i Japonia. Samobieżna polowa wyrzutnia rakiet MLRS została użyta w wielu konfliktach głównie regionalnych. Użyto ją podczas operacji „Pustynna Burza” a także w operacji wyzwalanie Iraku, a także działań amerykańskich w Afganistanie. Została ona scharakteryzowana jako produkcja sprawdzona, lecz z założeniem że będzie poddawana przy tym procesowi ciągłego unowocześniania. System MLRS przeszedł swój chrzest bojowy w czasie operacji „Pustynna burza”.
<>
Siłę ognia zestawów MLRS dodatkowo zwiększa możliwość szybkiego przeładowania wyrzutni z wozów amunicyjnych. Ciągle trwające prace nad przyspieszeniem procesu wypracowywania nastaw do strzelania. Aby skrócić czas przebywania na stanowisku startowym, w nowej odmianie wyrzutni M270A1 wprowadzono zmodernizowany komputer kierowania ogniem z rozszerzoną pamięcią operacyjną. Zastosowanie komputera umożliwia wypracowanie danych do strzelania w czasie zaledwie 16 s, co wydatnie skraca czas od zajęcia stanowiska startowego do otwarcia ognia. Temu samemu celowi służy także poprawiony układ nawigacyjny wyrzutni z zamontowanym odbiornikiem GPS. Układy nawigacyjne dwóch dowolnych wyrzutni mogą wymieniane ze sobą informacje, co umożliwia bardzo precyzyjne określenie kierunku ustawienia wyrzutni, z wykorzystaniem obliczenia położenia z dwóch odbiorników GPS oddalonych od siebie co najmniej o 50 m.
<>
Wyrzutnia MLRS nie jest już jedynym zestawem rakietowym w Siłach Zbrojnych Stanów Zjednoczonych. Formułowane nowe zasady prowadzenia działań wpłynęły bowiem na potrzebę opracowania lekkiego, najlepiej kołowego, ruchliwego ośrodka wsparcia ogniowego, dysponującego jak największą siłą rażenia. Dla wyższej od MLRS-a mobilności stworzono kołowy zestaw rakietowy HIMARS, będący nie konkurentem lecz alternatywą dla MLRS-a.
Co do pełnego wykorzystania MLRS-ów jako mobilnych baterii artylerii rakietowej przykładem może być operacja „Pustynna Burza” przeprowadzona w roku 1991 przez Amerykanów.
<>
Do wyżej wspomnianej operacji amerykanie zaangażowali artylerię dwóch korpusów oraz siedmiu dywizji. Stanowiło to w sumie 1035 środków ogniowych. W dywizji zmechanizowanej armii USA etatowo znajdowała się brygada artylerii w składzie: bateria MLRS wsparcia ogólnego oraz trzy dywizjony artylerii lufowej wsparcia bezpośredniego, które z reguły były podporządkowane brygadom zmechanizowanym.

Bateria MLRS była doskonałym narzędziem do wykonywania przeciwuderzeń ogniowych, jednak w trakcie walk okazało się, że pododdziały artylerii nie są w stanie wykonywać swych zadań bez przerwy na odpoczynek obsług oraz uzupełnienie materiałów. Realizując założenie, że artyleria nigdy nie pozostaje w odwodzie, dywizyjna bateria MLRS była po prostu przeciążona zadaniami. Dlatego już w 1991 r., na czas prowadzenia działań bojowych, przydzielano dywizjom dodatkowe baterie MLRS. Z uwagi na wynikłe problemy, po zakończeniu konfliktu w 1991 r., pojawiły się koncepcje wprowadzenia na szczeblu dywizji zamiast baterii, dywizjonu MLRS. Uzasadniano to także faktem, iż dywizjon, jako pododdział posiadający bardziej rozwinięte struktury sztabowe oraz logistyczne, byłby lepiej wkomponowany w system dowodzenia dywizji niż bateria artylerii, która w dodatku nie ma praktycznie żadnej autonomii.

Pierwszy raz w boju sprawdzone systemy wyrzutni rakietowych MLRS okazały się bardzo skuteczne w zwalczaniu artylerii przeciwnika, jednakże ich donośność, wynosząca około 30 km, często także okazywała się niewystarczająca w walce z artylerią iracką. Mankament ten był jednak niwelowany poprzez absolutną dominację wojsk alianckich w powietrzu, dzięki czemu artyleria iracka była aktywnie zwalczana przez lotnictwo. Poza tym, wprowadzono nowy rodzaj pocisków rakietowych ATACMS, które mogły być wystrzeliwane z odpowiednio przystosowanych wyrzutni MLRS, do celów powierzchniowych, na odległość 100 km. Należy
jednakże podkreślić, że system MLRS przechodził jeszcze wiele zmian, które spowodowane były usterkami stwierdzonymi podczas działań bojowych. Z powodu bardzo skomplikowanej konstrukcji wyrzutni zbyt wiele czasu musiano poświęcić na dokonywanie drobnych napraw i obsługę bieżącą.

MLRS to dotychczas jeden z największych realizowanych na Zachodzie programów rozwoju sprzętu artyleryjskiego, w ramach którego na zamówienie armii wielu krajów podjęto produkcję ponad 1000 wyrzutni i ponad 750 000 pocisków rakietowych.
<>
Obecnie system ognia rakietowego MLRS jest używany w kilkunastu wyżej wymienionych krajach, gdzie wszędzie cieszy się opinią sprzętu niezawodnego, prostego w obsłudze a co najważniejsze wysoce mobilnego.

Opis konstrukcji

Podwozie broni jest zaczerpnięte z transportera M270, napędzany jest wysokoprężnym silnikiem 373 kW przy 2400 obr./min. o pojemności 14901 cm³. Na przedzie pojazdu znajduje się kabina załogi, która jest lekko opancerzona oraz została wyposażona w system obrony przed bronią ABC. Za kabiną znajduje się część artyleryjska, składająca się z dwóch wymiennych kontenerów, z których każdy zawiera po 6 prowadnic rurowych.

Kontenery wraz z załadowanymi w nich pociskami są instalowane na wyrzutni za pomocą integralnego systemu przeładunkowego. Po wystrzeleniu pocisków puste kontenery są zastępowane nowymi kontenerami. W razie potrzeby ładowanie wyrzutni i wszystkie inne operacje z tym związane mogą być wykonywane z wnętrza kabiny przez jedną osobę.
<<Duży kontener z wyjętym małym kontenerem>>
Część artyleryjska pojazdu składa się z łoża górnego i kołyski (mieszczącej 2 wyrzutnie po 6 pocisków 227 mm lub 1 większą rakietę 607 mm każda. Kontenery wraz z załadowanymi w nich pociskami są instalowane na wyrzutni za pomocą integralnego systemu przeładunkowego. Po wystrzeleniu pocisków puste kontenery są zastępowane nowymi kontenerami. W razie potrzeby ładowanie wyrzutni i wszystkie inne operacje z tym związane mogą być wykonywane z wnętrza kabiny przez jedną osobę.

Rakieta opracowana w programie „Phase1” (tzn. Faza 1), ma masę 307 kg, długość 3,937 m i zasięg maksymalny około 32000 m. Jej głowica zawiera 644 pociski kumulacyjno-odłamkowe M77, które pokrywają duży obszar terenu. Kolejny program „Phase2” zaowocował rakietą o masie 258,5kg, przenoszącą 28 min przeciwpancernych AT-2, ma masę 258,5 kg i donośność maksymalną 40000 m. Program „Phase3”, dotyczył opracowania wynalazku z głowicą o 3 pociskach samonaprowadzających się na cel. Został jednak zawieszony.

Podczas dalszych prac badawczo-rozwojowych w tej dziedzinie opracowano również taktyczny system rakietowy dla wyrzutni MLRS, oznaczony TACMS (skrót od: Tactical Missile System), którego pocisk o kalibrze 610 mm ma zasięg maksymalny ponad 100 000 m. Rakiet tego typu użyto już podczas konfliktu w Zatoce Perskiej w 1991 roku. Kontynuowane są natomiast prace nad pociskiem o zasięgu zwiększonym do 45000 m.

Dane taktyczno-techniczne
Rok opracowania prototypu: 1978
Rok rozpoczęcia produkcji: 1982
Użytkownicy: Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Francja, Włochy, Niemcy, Holandia, Bahrajn, Japonia, Arabia Saudyjska i Turcja
Załoga: 3 żołnierzy
Masa wyrzutni: 25 190 kg
Długość wyrzutni: 6,972 m
Szerokość wyrzutni: 2,972 m
Wysokość wyrzutni w położeniu marszowym: 2,617 m
Zasięg jazdy: 483 km
Maksymalna prędkość na drodze: 80 km/h
Maksymalna prędkość: 64 km/h
Głębokość pokonywanych przeszkód wodnych: 1,1 m
Silnik: wysokoprężny Cummins VTA-903
Moc silnika: 368 kW (500 KM)
Maksymalny zasięg rakiety- ok. 32 000 m
Kąt ostrzału wyrzutni w płaszczyźnie pionowej: od 0° do +50°
Kąt ostrzału wyrzutni w płaszczyźnie poziomej: 180°

Bibliografia:

– T.J.o Malley – Artyleria: działa polowe wyrzutnie rakietowe. Warszawa 2000
– Opracowanie kpt. mgr inż. Leszka Elaka „Tendencje rozwojowe artylerii rakietowej”
– http://www.sztab.com/mlrs
– http://www.softland.com.pl/aerojac/aaa/mlrs/mlrs.html
– http://pl.wikipedia.org/wiki/MLRS
– http://www.wso.wroc.pl/wydzialy/WNB/pid/2004/zn_4_04/
– http://www.army-technology.com/projects/mlrs/