16 grudnia Bahaa ad-Din Nuri stał się kolejną ofiarą brutalności sudańskich sił paramilitarnych. Uprowadzony przez początkowo niezidentyfikowaną grupę bojowników z chartumskiej kawiarni, kilka dni później odnalazł się w kostnicy szpitala w Omdurmanie po drugiej stronie Nilu. Śmierć niewinnego mężczyzny wywołała dyskusję nad rolą grup takich jak Kuwat ad-Dam as-Sari (Siły Szybkiego Reagowania) w Sudanie, który mimo obalenia Umara al-Baszira nadal nie poradził sobie z reformą sił zbrojnych.

Minister Fajsal Mohammed Saleh potwierdził, że Nuri został zatrzymany przez członków Kuwat ad‑Dam as‑Sari. Nie wiadomo, co działo się później, jednak z dużą dozą prawdopodobieństwa można stwierdzić, że Nuriego poddano torturom, w których wyniku zmarł. Generał Gamal Goma (poniżej), rzecznik Sił Szybkiego Reagowania, oświadczył, iż wszyscy zaangażowani w akcję zostali zawieszeni w pełnieniu obowiązków do czasu pełnego wyjaśnienia sprawy. Generał nie udzielił jednak informacji na temat okoliczności śmierci zatrzymanego. Nieoficjalnie wiadomo, że Nuri miał być podejrzewany o członkostwo w grupie terrorystycznej.

Kuwat ad-Dam as-Sari przez lata były jedną z głównych podpór rządu Umara al-Baszira. W ich szeregach służy wielu byłych dżandżawidów oskarżanych o przeprowadzanie zbrodni podczas konfliktu w Darfurze. Dosiadając koni i wielbłądów, terroryzowali wsie i przeprowadzali czystki etniczne wśród rzeczywistych i urojonych przeciwników dyktatora.



Siły Szybkiego Reagowania i ich dowódca zdobyli niezwykle silną pozycję w sudańskim systemie politycznym. Stojący na ich czele generał Mohammed Hamdan Dagalo po wojskowym zamachu stanu nie tylko nie utracił wpływów, lecz nawet umocnił swoją pozycję i stał się jednym z głównych polityków kreujących nową rzeczywistość w Chartumie.

Szukanie drogi reformy

Władza Umara al-Baszira, podobnie jak wielu innych dyktatorów, opierała się na rozbudowanym aparacie ucisku. W szczytowym okresie dla służb bezpieczeństwo pracowało 277 tysięcy osób, wśród których obok policjantów, żołnierzy czy wywiadowców znajdowali się członkowie bojówek i organizacji paramilitarnych. W trakcie wojny z, później niepodległym, Sudanem Południowym Chartum przeznaczał na ten sektor około 10% budżetu.

Siły zbrojne Sudanu charakteryzują się bardzo niskim poziomem wyszkolenia i profesjonalizmu. Ważnym elementem starego systemu, który może być niezwykle trudno zintegrować, będą oddziały paramilitarne. Jako jednostki wojskowe nie przedstawiają niemal żadnej wartości bojowej, a przez lata wykorzystywane były przede wszystkim do ataków na ludność cywilną.

Założenia sudańskiej rewolucji i uznanie wiodącej roli wojska w obaleniu dyktatora utrudniają przeprowadzenie głębokich reform. Nowe władze założyły, że generałowie sami przeprowadzą reformy bez nadzoru parlamentu czy władz cywilnych. Trudne decyzje nie są jednak przedstawiane wojsku do podjęcia od razu. Według założeń Porozumienia Pokojowego wynegocjowanego po odsunięciu od władzy al-Baszira dopiero w czwartej fazie reform poruszone zostaną problemy modernizacji, profesjonalizacji i rozwoju sektora bezpieczeństwa.



W fazie trzeciej natomiast przeprowadzone ma zostać rozbrojenie, demobilizacja i reintegracja byłych członków służb podległych al-Baszirowi. Będzie to oznaczało, że najpoważniejsze zmiany mają zostać przeprowadzone przed przyjęciem nowych założeń strategicznych. Odwrócenie sekwencji działań już na początku podaje w wątpliwość możliwość sukcesu reformy.

Zmiany zdają się zupełnie niedostosowane do realiów Sudanu. Układ pomija całkowicie problem napięć etnicznych wpływających na sytuację w oddziałach czy obecność silnych i wpływowych grup paramilitarnych. Sudańskie siły zbrojne nie mają silnego i profesjonalnego rdzenia. Lojalność etniczna i ideologiczna przez lata stawiana była ponad jedność i spójność. Przykłady innych państw, takich jak Sierra Leone, Burundi czy Liberii, udowadniają, że odbudowa jest możliwa, kluczem jest jednak aktywne uczestnictwo cywilów. Tymczasem sprawujący władzę generałowie niemal od razu zablokowali tę drogę.

Zobacz też: Baza amerykańskich sił specjalnych na Łotwie

(apnews.com, africacenter.org)

Kalou Kaka, GNU Free Documentation License