Część Europy w ostatnich dniach z pewnym niepokojem obserwowała rosyjsko-białoruskie manewry „Zapad 2017”. Tymczasem Rosjanie mieli możliwość zapoznania się z właśnie odtajnionymi dokumentami amerykańskiej Centralnej Agencji Wywiadowczej na temat marynarki wojennej ZSRR lat zimnej wojny.
Pakiet materiałów został udostępniony 6 września na stronie internetowej CIA. Znalazło się w nim ponad osiemdziesiąt dokumentów z lat 1954–1987. Pomimo upływu czasu w wielu z udostępnionych opracowań wciąż pojawiają się luki w miejscu informacji niedopuszczonych do opublikowania. Dane przeanalizował dziennikarz RIA Nowosti Andriej Koc, a w ślad za nim rosyjska agencja rządowa Sputnik.
Jak można się było domyślać, pierwszoplanowymi obiektami zainteresowań amerykańskiego wywiadu we wspomnianym okresie były radzieckie okręty lotnicze, lotnictwo morskie, okręty podwodne i broń rakietowa. Nasi obecni sojusznicy z uwagą śledzili postępy Rosjan w obszarze okrętowych siłowni nuklearnych i analizowali wiadomości o wypadkach radzieckiej floty podwodnej.
Po drugiej stronie „żelaznej kurtyny” nie przeszło bez echa oddanie do służby w 1975 roku pierwszego krążownika śmigłowcowego typu Kijew, którego spadkobiercami są dziś Vikramaditya, Admirał Kuzniecow i Liaoning. Choć Kijewa z Jakami-38 na pokładzie nie uznawano za godnego przeciwnika dla amerykańskich lotniskowców, uważano, że ta klasa okrętów może zagrozić morskiej hegemonii NATO na Atlantyku.
Śmigłowce Ka-27 i Ka-25 na pokładzie krążownika lotniczego Noworossijsk we wrześniu 1984 roku
(RIA Novosti archive, image #139612 / Vladimir Rodionov / CC-BY-SA 3.0)
Uwagę poświęcono także uderzeniowym okrętom podwodnym. Związek Radziecki posiadał ich tyle, że nawet na obszarach oceanicznych do ataku na każdą z kilkunastu grup bojowych lotniskowców US Navy mogło przypadać po kilka okrętów podwodnych. Amerykańskich planistów niepokoiło też uzbrojenie tych jednostek w duże pociski woda–woda P-5 Piatiorka (w kodzie NATO: SS-N-3 Shaddock).
Wywiad z uwagą śledził działania Układu Warszawskiego na Morzu Śródziemnym, Bałtyckim i Czarnym. Szacowano, że w razie wybuchu wojny pierwszym celem radzieckiej floty podwodnej byłyby najbliższe amerykańskie lotniskowce oraz okręty podwodne z pociskami balistycznymi Polaris. Już wówczas istniały tendencje, aby uczynić z będących dużymi, dogodnymi celami lotniskowców „relikt przeszłości”.
Podwodne rajdy przeciw lotniskowcom NATO miały być wspierane atakami z zaskoczenia w wykonaniu bombowców radzieckiego lotnictwa morskiego. Wśród uzbrojenia powietrze–woda duży respekt budził przenoszony przez Tu-16 pocisk ponaddźwiękowy KSR-5 Raduga (NATO: AS-6 Kingfish). Mimo miażdżącej przewagi w lotnictwie pokładowym Amerykanie obawiali się profesjonalizmu załóg szybkich Tu-22M.
W specjalnym przewodniku do odtajnionych materiałów CIA część miejsca poświęcono admirałowi Siergiejowi Gorszkowowi. Charyzmatyczny głównodowodzący radzieckiej marynarki wojennej w latach 1956–1985 uczynił ją globalną i wszechstronną, przez co dziś postrzegany jest jako wizjoner i reformator, podobnie jak w US Navy wczesnych lat siedemdziesiątych admirał Elmo Zumwalt.
CIA Releases Declassified Documents on the Cold War Soviet Navy:https://t.co/vfywW3UGqi pic.twitter.com/srEJ0qusbA
— CIA (@CIA) 7 września 2017
W ujawnionych dokumentach są także polskie akcenty, w tym kopie pism sygnowanych przez generałów Wojciecha Jaruzelskiego i Floriana Siwickiego. W obszernym opracowaniu opisano stan Ludowego Wojska Polskiego w latach 1981–1985, z uwzględnieniem infrastruktury drogowej i linii łączności. Inne materiały przedstawiały rozlokowanie na terenie naszego kraju wojennych rezerw paliwa i uzbrojenia.
Amerykanie dotarli również do raportu o stanie 9. Flotylli Obrony Wybrzeża, w którym zdolności naszej marynarki w zakresie minowania wód przybrzeżnych oceniano jako doskonałe, poziom wyszkolenia jako dobry, a ogólną motywację i morale jako wysokie. Inny dokument, z 1980 roku, opisuje pierwsze zastosowania komputerów do dowodzenia siłami morskimi Układu Warszawskiego.
Zobacz też: Komandosi PRL-u
(cia.gov, sputniknews.com; na zdj. tytułowym krążownik Frunze typu Kirow w 1986 roku)
