Widzimy tytuł i właściwie wiemy już wszystko o książce. Z małym uzupełnieniem, że nie chodzi o cały okres światowego konfliktu od jego początku we wrześniu 1939 roku do maja roku 1945, ale jedynie o ten najwcześniejszy jego fragment – wojnę obronną Polski jesienią 1939 roku i okres zaraz po niej, kiedy niemieckie siły zbrojne były zarządca okupowanego terytorium.

Nie jest to pierwsza książka zadająca kłam mitowi o szlachetnym Wehrmachcie i bandyckich SS i Gestapo, ale pierwsza, w której autor sięgnął do niemieckich archiwów, w których znalazł odpowiednie dokumenty wytworzone przez sama armię oraz listy i wspomnienia niemieckich żołnierzy, którzy brali udział w walkach w Polsce na początku drugiej wojny światowej. Jej celem nie jest li tylko opisanie poszczególnych przypadków zbrodni wojennych popełnianych przez niemieckich żołnierzy na terenie Polski, ale też, a być może przede wszystkim, wytłumaczenie, dlaczego do nich dochodziło. Momentami może to wyglądać jak ich usprawiedliwienie, ale w żadnym wypadku tak nie jest. Jednak według mnie zabrakło ze strony autora ostrego, dosadnego i jednoznacznego potępienia tych zbrodni. Skoncentrował się raczej na opisaniu i wyjaśnieniu tego zjawiska od strony, że tak to określę, technicznej.

Pierwsze rozdziały poświęcone są wyłącznie armii niemieckiej. O tym, jaki generalnie był jej stosunek do przeciwników, a w szczególności do Polaków, jaki wpływ na te postawy miała nazistowska propaganda. Myślę, że ciekawym uzupełnieniem tych rozdziałów byłaby również niedawno recenzowana u nas książka „Polska i Polacy w propagandzie narodowego socjalizmu w Niemczech 1919-1945”, ponieważ to właśnie ten wytworzony sztucznie obraz Polski i Polaków jako narodu zacofanego, niedojrzałego do własnej państwowości, a przy tym wyjątkowo przebiegłego i okrutnego w znacznej mierze wpłynął na późniejsze zachowanie szczególnie młodych żołnierzy Wehrmachtu.

Dalsze części to już przede wszystkim opis konkretnych przypadków łamania prawa wojennego przez wojska niemieckie. Zostały one podzielone według tego, w rejonie działań której niemieckiej armii się zdarzyły. Szczególny nacisk położono na wyjaśnienie kwestii tak zwanych partyzantów, których to, według swojej wersji wydarzeń, chwytali i zabijali Niemcy. Wiadomo oczywiście, że we wrześniu nie mogło być jeszcze mowy o żadnych partyzantach, a ich domniemana działalność była jedynie wygodnym usprawiedliwieniem dla niemieckich przestępców wojennych. Swój udział w tym miało też słabe wyszkolenie niemieckich żołnierzy, którzy nie byli przygotowani do warunków wojny, jakie zastali w Polsce. Książka w dużym stopniu obala także mit wspaniałego, doskonale zorganizowanego Wehrmachtu; była to armia, której większość żołnierzy nie była do takiej wojny przygotowana, a wynikłe z tego stresy i napięcia często rozładowywano właśnie na Polakach.

Końcowa część ponownie staje się bardziej ogólna i dotyczy upadku dyscypliny w niemieckim wojsku, pierwszych działań antyżydowskich i współpracy Wehrmachtu przy zbrodniach popełnianych przez inne niemieckie formacje, czy to SS, czy policję, czy grupy paramilitarne.

Jak już wspomniałem, autor opierał się głownie na niemieckich i polskich archiwach. Dzięki temu książka jest dobrze udokumentowana i opatrzona wieloma przypisami bibliograficznymi. Pomimo ciężkiego tematu, jaki porusza, czyta się ją dobrze. Autor postarał się, aby tematyka nie przytłaczała czytelnika i narrację prowadzi swobodnie. Powoduje to, że 260-stronnicową (reszta to bibliografia i indeksy) książkę skończymy dosyć szybko. Na pewno niemała w tym rola tłumaczki oraz redakcji wydawnictwa Znak, które jak zwykle sprawiło się bardzo dobrze.

Wydana z okazji siedemdziesiątej rocznicy wybuchu drugiej wojny światowej książka jest z pewnością bardzo interesująca pozycją. Nie tylko ze względu na temat, jaki porusza, a który właściwie dotyczy wszystkich Polaków, ale także ze względu na te pozostałe rozdziały, w których autor pokazuje psychologiczne aspekty wojny i mechanizmy, które działają na każdego, nie tylko niemieckiego żołnierza, znajdującego się w ogniu walki i wpływające na jego zachowania, których w innych, normalnych warunkach nigdy by się nie dopuścił (widać tam wiele analogii do zachowania się amerykańskich żołnierzy w Iraku czy Afganistanie). Przy tym wszystkim wysoka jakość polskiego wydania jest tylko dodatkowym, acz wartym odnotowania, atutem.

Oprawa twarda
ISBN: 978-83-240-1225-1
Rok wydania: 2009
Format: B5 (158×225)
Ilość stron: 296
Wydawnictwo: Znak